طالبان هم دنبال مومیایی شاهزاده خانم ایرانی بود!

1395/8/8 ۰۸:۳۳

مومیایی کردن اجساد در ایران در تازه‌ترین واکنش‌ها از سوی «محمدحسن طالبیان» معاون میراث فرهنگی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور تکذیب شد. وی نخستین کسی نیست که وجود اجساد مومیایی شده در ایران را تکذیب می‌کند. خبر کشف اجساد مومیایی شده از ایران باستان که حالا با میدان داری شبکه‌های اجتماعی در وسعت بیشتری پخش می‌شود هر بار آه از نهاد باستان شناسان در می‌آورد.

ترفند قاچاقچیان برای سوداگری میراث فرهنگی
 

زهرا کشوری : مومیایی کردن اجساد در ایران در تازه‌ترین واکنش‌ها از سوی «محمدحسن طالبیان» معاون میراث فرهنگی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور تکذیب شد. وی نخستین کسی نیست که وجود اجساد مومیایی شده در ایران را تکذیب می‌کند. خبر کشف اجساد مومیایی شده از ایران باستان که حالا با میدان داری شبکه‌های اجتماعی در وسعت بیشتری پخش می‌شود هر بار آه از نهاد باستان شناسان در می‌آورد. کاوشگرانی که یک عمر در محوطه باستانی ایران کاوش کرده‌اند، بارها اعلام داشته اند: «اجساد هرگز در ایران باستان مومیایی نمی شوند.» در این میان «میرعابدین کابلی» باستان شناس پیشکسوت شاید بیشتر از هر باستان شناسی به این سؤال مکرر پاسخ داده است. هرچند در آخرین تماس خبرنگار ما با او، کابلی تأکید می‌کند اگر یکبار دیگر این سؤال از او پرسیده شود دیگر هیچ سؤالی را پاسخ نمی‌دهد. او انتظار دارد که پس از سال‌ها شفاف سازی، رسانه‌ها  دیگر به این سؤال نپردازند اما در این میان قاچاقچیان و علاقه‌مندان به افسانه مومیایی اجساد در ایران اجازه نمی‌دهند که گفته‌های متخصصان، پایانی بر نبش قبر این افسانه بی‌پایان باشد.

پیامکی از دیار باقی
حالا شبکه‌های اجتماعی هم به کمک قاچاقچیان آمده‌اند. شفاف‌سازی باستان شناسان پیش از آنکه شبکه‌های اجتماعی به میدان بیایند هم به جایی نرسید، بنابراین بعید است بتوان به این زودی پایانی بر هزار و یک شب گورستان‌های تاریخی و باستانی و اجساد مومیایی نوشت. کار به اطلاع‌رسانی پیامکی هم رسیده است. پیامک‌هایی که از کشف سکه‌های طلا همراه با اجساد مومیایی شده خبر می‌دهد. او اضافه می کند: «مردم باید بدانند که ایران مومیایی ندارد.» او اضافه می‌کند: «برخی از افراد اشیای تقلبی درست می‌کنند و زیر خاک می‌گذارند، یک نفر را هم پیدا کرده و می‌گویند که این شیء متعلق به دوره تاریخی است، به من پول بدهید و آن شیء را صاحب شوید. آنها مردم را فریب می‌دهند ولی مردم باید بدانند که همه جای این کشور آثار تاریخی ندارد.»
او می‌گوید: «حتی در این پیامک‌ها آمده که افرادی در ایران مومیایی پیدا کرده‌اند در حالی که مومیایی تقریباً در ایران وجود ندارد چون تا به حال چنین چیزی پیدا نشده است و ما نیز مومیایی در ایران ندیده‌ایم. وقتی می‌گویند که مومیایی پیدا کرده‌اند، به راحتی کذب بودن این مسأله روشن می‌شود؛ پس مردم نباید اعتماد کنند.»
کرمان در صدر اخبار
قاچاقچیان اشیای عتیقه هماره از گورستان‌های تاریخی کرمان «اجساد مومیایی» می‌زایند. اجسادی که گاهی موج خبری عجیب آنها اجازه عرض اندام باستان شناسان برای تکذیب را نمی‌دهد. کوتوله 25سانتی یکی از همین اجساد بود که باستان شناسان از پس تکذیب آن برنیامدند و این انسان شناس‌ها بودند که پرونده آن را بستند. کوتوله 25سانتی اسمی بود که رسانه‌ها به یک جسد مومیایی کشف شده در شهداد داده بودند. البته در گورستانی اسلامی! اما کوتوله بودنش یکی از امتیازهایی بود که کفه را به نفع قاچاقچیان سنگین می‌کرد. البته این گزارش هم مطابق  نظر باستان شناسان بود که اعتقاد دارند  اجساد در ایران هرگز مومیایی نشده‌اند. اما استفاده از «جسد مومیایی» بویژه در بخش کرمان و مناطق کویری دلیلی طبیعی دارد که در این گزارش خواهد آمد! اما مومیایی بودن کوتوله 25 سانتی شهداد را ابتدا «پزشکی قانونی» روی زبان‌ها انداخت وهمان موقع صدای اعتراض باستان شناسان را بلند کرد. بخشی از افکارعمومی و ماجراجویان دوست داشتند در سمت و سوی «پزشکی قانونی» قرار بگیرند. جسد در شهر باستانی شهداد پیدا شده بود. شهری با دیوارهای کوتاه. میزانسن برای چیدمان یک قصه باستانی که در آن کوتوله‌ای مومیایی شده نقش اول را داشت جور بود. دیوارهای کوتاه پیش ازاین هم بسیاری را به این گمانه رسانده بود که اینجا محل زندگی کوتوله‌ها در دنیای باستان بوده! و حالا کوتوله‌ای مومیایی شده درست در همان نقطه پیدا شده بود. خبری که «خون» در رگ‌های «کابلی» خشک می‌کرد. باستان شناسی که 40 سال زندگی‌اش را در این شهر کاوش کرده بود، بارها در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما اعلام کرده که دیوارها در طول زمان و براساس فرسایش توسط وزیدن بادها کوتاه شده‌اند. اما برد با قاچاقچیان بود، البته اگر پلیس نرسیده بود، کوتوله 25 سانتی شهداد را در اوایل دهه 80 به دو میلیارد تومان در آلمان فروخته بودند! کابلی با افسوس می‌گوید :من همان موقع که شاهزاده خانم ایرانی پلیس ایران - پاکستان را در مرز دو کشور به خود مشغول داشت هم اعلام کردم  این مومیایی ساختگی است.
رودگونه ، شاهزاده خانمی هخامنشی
جنجال خبری «شاهزاده خانمی» هخامنشی از کوتوله 25 سانتی هم بیشتر بود و حتی پای سه کشور ایران، افغانستان و پاکستان را به میان کشاند طوری که طالبان هم در آن موضوع به دنبال سهم خواهی بود. در دو کشور ایران و پاکستان ،موزه‌هایی برای پذیرایی از شاهزاده خانمی که «رودگونه، دختر خشایارشای هخامنشی» معرفی شده بود، اعلام آمادگی کردند.شاهزاده خانمی مومیایی شده از 2500 سال پیش، روی تابوت او از اهورامزدا یاد شده بود و زمان مرگش پنجم ماه انامک(از ماه‌های هخامنشی) رقم خورده بود. شاهزاده ایرانی درون یک پارچه مومیایی قهوه‌ای رنگ و تابوتی چوبی قرارداشت با یک تاج، رونما و سینه‌بندی از طلا. روی سینه او لوحی قرار داشت که او را«رودگونه» دختر خشایارشای هخامنشی معرفی کرده بود:«من دخترشاه بزرگ خشایارشا هستم. من رودگونه هستم.» قصه به سال 1379 برمی گردد. زمزمه فروش جسد مومیایی شده یک شاهزاده ایرانی به گوش پلیس ایالتی بلوچستان پاکستان می‌رسد. پلیس به کمین نشست و شاهزاده خانم را در منزل یکی از سران قبایل این ایالت به نام «سردارملک محمد ریگی»یافت. سردار مدعی شد که شاهزاده در «شهرسوخته» در جنوب شرقی ایران کشف شده و قرار بوده  به قیمت ۶۰۰ میلیون روپیه معادل ۱۰میلیون دلار به فروش برسد. در هر سه کشور ایران، افغانستان و پاکستان  کسانی مدعی شدند که این جسد متعلق به تمدن آنهاست، حتی طالبان. اما قصه به همان سادگی که سردار فکر می‌کرد، پیش نرفت. کشف نخستین جسد مومیایی شده در ایران توجه بسیاری را به خود جلب کرد و نتیجه شگفتی را رقم زد. «پروفسور رودیگر اشمیت» کتیبه‌ای که روی سینه شاهزاده قرار داشت را ترجمه کرد. این نخستین جرقه از کشف آتش جنایتی بود که زیر تاریخی جعل شده، خوابیده بود.«رودیگر» تمامی اشتباهات املایی، آوایی و دستوری کتیبه‌ را مشخص کرد. نخستین اشتباه املایی نام «رودگونه» بود. همچنین تیمی از باستان شناسان ایرانی نیز یک هفته‌ای را در پاکستان به مطالعه جسد مومیایی پرداختند. هیأت به ایران برگشت و اعلام کرد جسد مومیایی تقلبی است. جسد موم اندود بود و جاعلان برای نشان دادن کهنگی جسد، سوختگی‌هایی را در آن ایجاد کرده‌اند. هنگامی که «اسما ابراهیم»، موزه‌دار موزه ملی کراچی، تحقیقات و بررسی‌های خود را درباره این جسد آغاز کرد، داستان شکل ‌دیگری به خود گرفت. دیگر برای همه تقلبی بودن جسد محرز شده بود و پای کارشناسان پزشکی قانونی را نیز به این پرونده کشاند تا پرده از راز هولناک گمشده در لایه‌های تاریخی تقلبی بردارد. تحقیقات پزشکی قانونی آغاز شد. بررسی‌ها نشان داد که این جنازه نه یک مومیایی باستانی، بلکه زنی است که بتازگی براثر شکستگی گردن مرده است. کشف جسد مومیایی شاهزاده ایرانی پایان بسیار وحشتناکی داشت. اما مانند همه قصه‌ها فراموش شد و پنج سال بعد دوباره خبر کشف «مومیایی کوتوله» در شهر شهداد کرمان روی تلکس‌های خبری رفت. آزمایش‌های پزشکی قانونی نشان می‌داد این جسد 20_25 سانتی متعلق به فردی 15 تا 16 ساله است. پس از اعلام این ادعا، گیس وگیس کشی‌ها بین انسان شناسان، باستان شناسان و پزشکی قانونی آغاز شد. باستان شناسان هیچ صلاحیتی برای پزشکی قانونی قائل نبودند و انسان شناسان معتقدند بودند تنها کسانی هستند که می‌توانند در این باره حرف آخر را بزنند. در آن زمان البته تنها یک انسان شناس در سازمان میراث فرهنگی وجود داشت! مومیایی کوتوله شهداد نزدیک به یکی دو ماه از خبرسازترین رویدادهای دنیای باستان شناسی بود. پلیس کرمان بیش از هرچیزی نگران سؤالات نکیر و منکر درباره نبش قبر یک مسلمان بود تا گلایه‌های باستان شناسان.« فرزاد فروزان فر» تنها انسان شناس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بود که می‌توانست نظر آخر را بدهد تا به قول نیروی انتظامی جسد بیچاره از عذاب نجات یابد. فصل پایانی این ماجرا را فروزانفر نوشت. به کرمان رفت و آب پاکی را روی دست همگان ریخت: «اسکلت متعلق به یک نوزاد نارس است نه یک کوتوله مومیایی شده.» از سوی دیگر مطالعات باستان شناسانی چون «نادر سلیمانی» باستان شناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نشان می داد گورستانی که این جسد از آن نبش قبر شده بود، متعلق به دوره اسلامی است. بنابراین اگر هنوز شک و شبهه‌ای درباره ایران باستان وجود دارد اما نمی‌توان در این نکته شک کرد که مسلمانان هرگز اجسادشان را مومیایی نمی‌کردند.
تکه کفنی که روی سر نوزاد هم وجود داشت این مسأله را تأیید می‌کرد. اما یک واقعیت وجود داشت: «اجساد در کرمان یزد و مناطق کویری «مومیایی طبیعی» می‌شوند.» چرا؟ این سؤال هم بارها پاسخ داده شد تا به هوای کشف اجساد مومیایی شده گورستان‌های اسلامی مورد دست برد قرار نگیرد! هرچند تا به امروز کارگر نیفتاده است! به گفته سلیمانی شرایط آب و هوایی کرمان و یزد باعث شده که برخی از اجساد پیش از فاسد شدن، آب بدنشان تبخیر شود و به اصطلاح مومیایی طبیعی شوند. مردان نمکی زنجان را شاید بتوان مشهورترین مومیایی‌های طبیعی کشف شده در ایران دانست! مومیایی هایی که به پیش از اسلام تعلق دارند! این مردان سه هزارساله در معدن نمک چهرآباد گرفتار می‌آیند و بدن آنها برای 1700 تا2500 سال سالم می‌ماند.
علاوه بر کرمان و یزد که به دلایل آب و هوا هراز گاهی محلی برای شایعه کشف اجساد مومیایی می‌شود. لرستان و کردستان دو استان تاریخی و باستانی هم از جمله استان‌هایی هستند که هر از گاهی پیامکی از دیار باقی از کشف اجساد مومیایی در آنها خبر می‌دهد. البته گفتن این نکته هم خالی از لطف نیست که برخلاف ایران باستان، امروز اجساد در ایران مومیایی می‌شوند اما نه همه اجساد. آنطور که مسئولان پزشکی قانونی می‌گویند: «اجسادی که نیاز به انتقال به سایر کشورها داشته باشد، مومیایی شدن آنها در پزشکی قانونی انجام می‌گیرد.»
 

منبع: ایران