حافظه جهانی

1386/5/2 ۰۳:۳۰

دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ: میراث مکتوب جهانی متعلق به همگان است

دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ
به بهانه ثبت دو اثر ارزشمند شاهنامه بایسنقری و وقف نامه ربع رشیدی به عنوان بخشی از حافظه جهانی در یونسکو.
تهدیدات و آسیب های طبیعی و انسانی که بر میراث مستند مکتوب در سطح جهانی در سالهای پایانی هزاره بیستم وارد آمد، موجب شد تا یونسکو به شورای جهانی آرشیو (ICA) مأموریت دهد تا نسبت به شناسایی و پیشگیری و مرمت میراث مستند مکتوب، برنامه ای را طراحی و ارایه نماید.
در حقیقت شناخت این تهدیدها، برای آینده و میراث مستند بشری و درک نیاز برای اقدامات واقعی و منسجم منجر شد تا یونسکو «برنامه حافظه جهانی» را پایه ریزی نماید.
این پروژه برای حفاظت و بهبود از وضعیت و کیفیت میراث مستند به وجود آمده است .
در اجرای این برنامه، نگهداری و امکان دسترسی مکمل یکدیگرند و تعداد بیشتری از مردم امکان دستیابی، استفاده و بهره برداری از مواریث مستند مکتوب را دارا خواهند شد.
نظریه اساسی برنامه حافظه جهانی بیانگر آن است که میراث مکتوب جهانی متعلق به همگان است و باید حفاظت و نگهداری به درستی حمایت شده و بطور دائم بدون مانع در دسترسی همگان قرار گیرند. از سوی دیگر، وقتی خسارات وارده در گذشته و خسارات احتمالی آتی رادر نظر بگیریم، نیاز به اقدامات نگهداری و حمایتی از آنچه که باقی مانده است، جدی تر به نظر می رسد.
این برنامه میراث مستند را به معنای وسیع کلمه شامل می شود. اسناد، نسخه های خطی، کتاب ها، روزنامه ها، نقاسی ها، عکسها، نقشه ها و نت های موسیقی و نظایر آن که با جوهر، خودکار، مداد، رنگ و .... بر روی کاغذ، پلاستیک،پاپیروس، پوست و برگ درختان نوشته شده اند و یا بر روی حامل های صوتی و تصویری مانند فیلم ، دیسکت، نوار، تصاویر آنالوگ و دیجیتال و مدارک و یا وب سایت ها ثبت و ضبط می شوند، می توانند جزو میراث مستندی باشند که قابلیت ثبت در حافظه جهانی را دارا هستند.اینک که با تلاش مسولان و دلسوزان تاریخ و فرهنگ این مرز بوم برای نخستین بار، دو اثرجاودان شاهنامه با بایسنقری و وقف نامه ربع رشیدی در فهرست حافظه جهانی ثبت شده اند و با توجه به تاریخ کهن کشورمان و وجود آثار فراوان دیگر جای آن دارد تا با تلاش گسترده تری در آینده نسبت به ثبت دیگر آثار ارزشمند حافظه جهانی اقدام نمود. آثاری که قطعاً هم از نظر متن و محتوا و هم از لحاظ جاذبه های هنری در جهان کم نظیر و منحصر به فرد می باشند.
از سوی دیگر با توجه به نقش مهم و محوری فرهنگی کشورمان در منطقه، پیشنهاد می شود تا نسبت به تشکیل کمیته های منطقه ای در حوزه و قلمرو فرهنگ ایرانی نیز همت گماشت تا زنجیرهء حافظه محلی، حافظه ملی، حافظه منطقه ای و سرانجام "حافظه جهانی" تکمیل شود.

منبع: دایره المعارف بزرگ اسلامی

سعیده خان احمدی