اختراعات باید کاربردی و درجهت رفع نیاز جامعه باشد در گفت وگو با

1395/5/11 ۰۹:۳۳

محیط‌زیست و احترام به طبیعت یکی از مباحث مهم در جهان است. رشد تکنولوژی و استفاده بیش از اندازه از سوخت‌های فسیلی باعث شده دانشمندان در زمینه‌های مختلف به فکر ساخت و تولید محصولاتی با همخوانی هرچه بیشتر با محیط‌زیست باشند؛ اختراعات انجام شده‌از ماشین‌های برقی گرفته تا استفاده از انرژی خورشیدی و بسیاری از این طرح‌ها و اختراعات باعث شده‌اند جهان کنونی به سمت پایداری با محیط‌زیست گام بردارد.

محیط‌زیست و احترام به طبیعت یکی از مباحث مهم در جهان است. رشد تکنولوژی و استفاده بیش از اندازه از سوخت‌های فسیلی باعث شده دانشمندان در زمینه‌های مختلف به فکر ساخت و تولید محصولاتی با همخوانی هرچه بیشتر با محیط‌زیست باشند؛ اختراعات انجام شده‌از ماشین‌های برقی گرفته تا استفاده از انرژی خورشیدی و بسیاری از این طرح‌ها و اختراعات باعث شده‌اند جهان کنونی به سمت پایداری با محیط‌زیست گام بردارد. در ایران هم دانشمندان و نخبگان، همگام با جهان در پی اختراع و ساخت محصولاتی هستند که با محیط‌زیست مهربان باشد و روند تجدید‌پذیری و بازگشت به طبیعت آنها با سرعت بیشتری انجام پذیرد و در عین حال آسیب بسیار کمی به طبیعت وارد کند. یکی از نخبگانی که در این مسیر گام برداشته و توانسته با محصولی که ساخته است در جهت این رسالت گام بردارد، علی کاظمی‌تبریزی است. این مخترع دانشگاه آزاد اسلامی موفق به ساخت بیوکامپوزیت چوب پلاستیک شده است تا علاوه بر کمک به محیط‌زیست، هزینه اقتصادی استفاده از چوب و پلاستیک را هم کاهش دهد.
علی کاظمی متولد سال 63 در بندرانزلی است. او دانشجوی دکتری رشته علوم و صنایع چوب است. کاظمی که رتبه یک آزمون کارشناسی ارشد رشته صنایع- فرآورده‌های مرکب چوبی است؛ صاحب دو اختراع در این زمینه نیز شده است. علاوه بر «بیوکامپوزیت چوب پلاستیک»، «چوب پلاستیک انعطاف‌پذیر» هم از اختراعات این جوان نخبه است. وی همچنین برگزیده 10 طرح خانه ملت است و دارای سه مقاله ISI و چندین مقاله پژوهشی است.

رشته تحصیلی و شغلی شما همچنان یکی است؟
بله. در زمینه چوب پلاستیک تحقیق می‌کنم که در ارتباط با رشته تحصیلی‌ام است.

چه شد تصمیم به ساخت بیوکامپوزیت چوب پلاستیک گرفتید؟
طی دوران کارشناسی‌ارشد و به‌عنوان پایان‌نامه، با مشورت استاد مشاور نوربخش و همچنین راهنمایی سپیده‌دم طرح بیوکامپوزیت را اجرا کردم. این طرح به جهت حفظ محیط‌زیست اهمیت زیادی دارد، چون در آن از ضایعات چوب و پلیمر و مواد باقی‌مانده در هنگام تولید روغن ماهی استفاده شده که بازگشت آن به طبیعت با سرعت بیشتری انجام می‌شود.

پس شما از کسانی هستید که دغدغه محیط‌زیست و طبیعت دارند؟
بله. طرح‌ها و اختراعاتی که داشتم در جهت حفظ و کمک به محیط‌زیست است.

بیوکامپوزیت چوب پلاستیک چیست و چه کاربردی دارد؟
بیوکامپوزیت محصولی مانند چوب پلاستیک معمولی است با این تفاوت که بعد از مصرف در شرایط تدفین در خاک به‌سرعت اجزای سازنده آن به طبیعت بازمی‌گردند و جایگزین مناسبی برای چوب پلاستیک هستند. این مواد در ساخت کفپوش، دیوارپوش و صنایع خودروسازی، کشتی‌سازی و هواپیماسازی کاربرد دارند. محصول چوب پلاستیک به علت وجود الیاف طبیعی از تخریب‌پذیری بهتری نسبت به محصولات بدون الیاف طبیعی برخوردارند اما به علت کاورشدن مواد لیگنو سلولز توسط پلیمرها بعد از مصرف محصول زمان بسیار زیادی طول می‌کشد تا مواد لیگنو سلولزی به طبیعت بازگردانده شوند و از لحاظ نوع پلیمر به زمانی بین 200 تا 700 سال نیاز است. محققان و صنعتگران با توجه به پلیمرهایی نظیر
پلی پروپیلن و پلی‌اتیلن با تخریب‌پذیری بسیار پایین که به‌طور معمول در ساخت این محصول به‌طور صنعتی استفاده می‌شوند، به دنبال راهکاری در مورد این اثر زیست‌محیطی هستند.

علت استفاده از ضایعات پودر ماهی در بیوکامپوزیت چوب پلاستیک و مکانیسم آن چیست؟
هزینه‌های بالای استفاده کامل از پلیمرهای تخریب‌پذیر مانند پلی‌لاکتیک اسید و پودر کیتوسان‌ها باعث شد مطالعه روی امکان استفاده از ضایعات پودر ماهی به‌عنوان قسمتی از پر‌کننده آغاز شود و در این اختراع، اثر مقدار ماده افزودنی ضایعات پودر ماهی، نوع ماده زمینه و مقدار ماده جفت‌کننده (MAPE) بر ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی چند سازه‌های چوب پلاستیک مورد بررسی قرار گرفت که افزایش ضایعات پودر ماهی تا 10 درصد موجب افزایش میزان مقاومت خمشی و کاهش ناچیز مقاومت‌ها می‌شود. با افزایش چهار درصدی میزان جفت‌کننده، مقاومت‌ها افزایش و میزان مقاومت به ضربه نمونه‌ها به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. افزایش میزان پودر ماهی و کاهش میزان عامل جفت‌کننده، منجر به بیشترین مقدار تخریب‌پذیری در شرایط تدفین در خاک شد.
علت برگشت‌پذیری بهتر بیوکامپوزیت از ضایعات ماهی به‌خاطر مواد تشکیل‌دهنده در ساختار پودر ماهی است که بیش از 70 درصد مواد تشکیل‌دهنده آن را پروتئین تشکیل می‌دهد که در شرایط تدفین در خاک مستعد حمله میکروارگانیسم‌های موجود قرار گرفته و تجزیه می‌شوند و فضای بیشتری برای حمله دیگر میکروارگانسیم‌ها برای تخریب مواد لیگنوسلولزی موجود در چوب پلاستیک ایجاد می‌کند که در نتیجه باعث بازگشت سریع‌تر مواد چوبی موجود در چوب پلاستیک می‌شود.

برای ساخت این بیوکامپوزیت‌ها چقدر هزینه کردید؟ این هزینه از کجا تامین شد؟
چون در مقیاس آزمایشگاهی صورت پذیرفت هزینه چندانی نکردیم. ضمن اینکه دانشگاه آزاد اسلامی بخشی از این هزینه‌ها را متقبل شد. البته نسبت به درآمد حاصله به سرمایه‌گذاری کمی نیازمند است. چون محصولی با ارزش‌افزوده بالا به‌دست می‌آید که از ضایعات چوب و پلیمر و ضایعات ماهی در آن استفاده می‌شود.

محصول شما هنوز به تولید صنعتی نرسیده است؟ قرار نیست به صورت انبوه تولید شود؟
ان‌شاءالله در آینده بسیار نزدیک زمینه برای تولید و صادرات انبوه این محصول در شرایط کنونی کشور فراهم خواهد شد.

به‌طور کلی چه پیشنهادی به‌عنوان یک مخترع برای صنعتی‌شدن و تولید انبوه دارید؟
خوشبختانه کشورمان در تولید علم رتبه شانزدهم را دارد و در صنعت نیز در رتبه سی‌ونهم قرار گرفته‌ایم. در مورد تولید باید عرض کنم که کیفیت حرف اول را می‌زند. ما باید افق دید خود را وسیع کنیم. به این منظور یکی از پارامترهایی که باید در نظر بگیریم نیازسنجی است. چه در داخل کشور چه در خارج که آیا می‌توانیم بازار خوبی داشته باشیم؟! اگر می‌خواهیم موفق باشیم؛ باید به منحصربه‌فرد بودن تولید به همراه کیفیت بالای تولیدات توجه کنیم. این دو عامل به کمیت بالای تولید ختم می‌شود و می‌توانیم مشتری‌های زیادی جذب کنیم.

از فعالیت خودتان در این عرصه رضایت دارید؟
بله بسیار زیاد. زیرا علاقه فراوانی به رشته تحصیلی‌ام دارم.

چه آینده‌ای برای این محصول متصور هستید؟
با ارزیابی‌های اقتصادی که برای این طرح انجام گرفته است به افزایش تولید آن امیدوارم.

با توجه به اینکه این پیشرفت در کسب و کار، نیازمند تحقیق و کار علمی بیشتری است آیا در این زمینه با دانشجویان و دانشگاهیان نیز همکاری داشتید؟
بله. با توجه به اینکه این طرح دانشگاهی بوده است در نتیجه‌ بخش تحقیق و توسعه صنعت و دانشگاه در زمینه بهبود و توسعه این محصول فراهم بوده و هست.

همواره در ساخت و اختراع و همچنین ثبت و تولید محصولات مشکلاتی وجود دارد. شما با چه مشکلاتی در عرصه تولید و فعالیت خود مواجه هستید؟
خدا را شکر من تاکنون با مشکلی مواجه نشده‌ام.

عامل اصلی پیشرفت‌تان در این رشته چه بوده است؟
عامل اصلی پیشرفتم را یاری خداوند رحمان و همچنین علاقه فراوان خودم به این رشته تحصیلی می‌بینم.

در این راه الگو یا الگوهایی هم داشتید؟
بله الگو داشته‌ام. الگوی من استاد بزرگوار و عزیزم آقای نوربخش است.

چه انتظاری از مسئولان دولتی دارید؟
تقاضای من از مسئولان این است که پژوهشگران، مخترعان و نخبگان را باور داشته باشند و درنهایت حامی و پشتیبان آنها باشند و سعی کنند این سرمایه‌های انسانی را در کشور حفظ کنند.

فکر می‌کنید چه چیزی باعث موفقیت شما شده است؟
فکر می‌کنم ایمان به خدا و ائمه‌اطهار و حمایت‌های خانواده‌ام به‌خصوص مادر عزیزم و همچنین کمک استادان محترم به من باعث موفقیتم شده است. ضمن اینکه خودم هم پشتکار فراوانی داشته‌ام.

برای خودتان چه آینده‌ای متصور هستید و چه برنامه‌هایی دارید؟
برنامه‌های زیادی در سر دارم اما بسیار علاقه‌مند هستم که از اعضای هیات علمی دانشگاه باشم.

آیا طی این سال‌ها، احساس شکست هم کرده‌اید؟
بله دچار شکست هم شده‌ام. زندگی بدون شکست معنای واقعی خود را پیدا نمی‌کند. به نظر من شکست سرآغاز پیروزی است.

چه توصیه‌ای برای دانشجویان و مخترعانی که تازه پا در این عرصه گذاشته‌اند، دارید؟
جوانان سرشار از استعداد هستند که باید آنها را کشف کنند و پرورش دهند. اینها زمانی میسر می‌شود که خود را باور داشته باشند.

در پایان اگر حرفی دارید، بگویید.
در خاتمه از تمام کسانی که در این مسیر من را راهنمایی کرده‌اند، سپاسگزارم. به‌ویژه عباسپور رئیس واحد علوم و تحقیقات تهران و کریم زارع رئیس باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان. از هادی‌کیادلیری رئیس محترم دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی علوم و تحقیقات تهران و آقایان ایران‌نژاد و جدیدی و همچنین دفتر فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی سپاسگزارم.

منبع: فرهیختگان