ثبت ملی در خاک عراق

1395/5/6 ۰۷:۴۶

اداره میراث فرهنگی استان ایلام با هدف شناسایی «سلیمان تپه» به‌عنوان نخستین اثر ایران که در فهرست آثار ثبت ملی قرار گرفته است، طی یک ماه آینده با کشور عراق تفاهمنامه همکاری امضا می‌کند.

تعیین‌تکلیف نخستین اثر ملی ایران پس از 86 سال

 ریحانه جاویدی : اداره میراث فرهنگی استان ایلام با هدف شناسایی «سلیمان تپه» به‌عنوان نخستین اثر ایران که در فهرست آثار ثبت ملی قرار گرفته است، طی یک ماه آینده با کشور عراق تفاهمنامه همکاری امضا می‌کند.
۲۴ شهریور ۱۳۱۰، سلیمان تپه که یکی از تپه‌های باستانی تمدن عیلام به شمار می‌رود، به پیشنهاد آندره گدار، باستان‌شناس فرانسوی توسط وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه به‌عنوان نخستین اثر با شماره ثبت یک در فهرست آثار ثبت ملی‌شده ایران قرار گرفت و به دنبال آن به ترتیب «تپه بکسایه» و «سبعات خزیر» نیز ثبت ملی شدند. این تپه‌ها که روزگاری در خاک ایران قرار داشتند در دوره پهلوی دوم پس از قرارداد 1975 الجزایر میان ایران و عراق و انجام یک‌سری توافقات مرزی به عراق داده شد و به این ترتیب نخستین اثر ملی ایران حالا در خاک کشور همسایه به یادگار باقی مانده است. بعدها در طول دوران جنگ ایران و عراق احتمالا این منطقه به میدان مین تبدیل شده تا سفر باستان‌شناسان برای شناسایی آنها تا اطلاع ثانوی ممکن نباشد. همچنین تحولات و آشوب‌های چند سال اخیر عراق نگرانی برای این تپه‌های باستانی را دو چندان کرده است.
پیشینه توجه به آثار تاریخی و حفظ آن به سال 1309 باز می‌گردد. سالی که رسیدگی به بناها و آثار باستانی ایران برای مدیران وقت مهم شد و در سایه این توجه در همان سال مجلس شورای ملی قانون حفظ آثار ملی را تصویب کرد. قانونی که در متن آن آمده بود: «کلیه آثار صنعتی، ابنیه و اماکنی که تا پایان سلسله زندیه در مملکت ایران احداث شده، اعم از منقول و غیرمنقول، با رعایت ماده 3 این قانون می‌توان جزء آثار ملی ایران محسوب داشت و تحت حفاظت و نظارت دولت می‌باشد.» بعد از تصویب این قانون بود که آثار باستانی ایران یک به یک برای قرار گرفتن در فهرست آثار ثبت ملی صف بستند و پرچمدار آنها سلیمان تپه شد.

  تفاهمنامه‌ای برای شناسایی
عبدالمالک شنبه‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان ایلام درباره شناسایی این آثار ثبت ملی شده به روزنامه «فرهیختگان» گفت: «قرار است با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و همچنین پژوهشگاه میراث فرهنگی، تا یک ماه آینده تفاهمنامه‌ای بین اداره میراث فرهنگی استان ایلام و استان «واسط» عراق که هم‌مرز ایلام است، منعقد شود. هدف از انجام این تفاهمنامه گسترش همکاری‌های دو کشور در زمینه گردشگری و میراث فرهنگی بوده و یکی از اهداف اصلی ما در اداره میراث فرهنگی ایلام از انجام این تفاهمنامه انجام طرح‌هایی برای شناسایی سه تپه باستانی، سلیمان تپه، تل بکسایه و سبعات خضیر است.»
شنبه‌زاده افزود: «محدوده دقیق این تپه‌ها هنوز شناسایی نشده، اما تا آنجا که نتایج تحقیقات باستان‌شناسان نشان می‌دهد، این تپه‌های باستانی در نزدیکی مرز مهران قرار دارند که در سال‌های قبل بخشی از خاک ایران به شمار می‌رفت، اما بعدها بر اثر تغییر در مرزبندی داخل خاک عراق قرار گرفت که تعیین وسعت آنها  نیازمند شناسایی است. همچنین به دلیل اینکه منطقه مهران در دوران جنگ بارها بین نیروهای ایرانی و عراقی دست به دست شده باید از نظر مین‌گذاری بررسی شود.»
انجام این تفاهمنامه شاید عاملی شود تا سکوت نخستین آثار ثبت ملی شده ایران بعد از سال‌ها بشکند و رازهای آنها برای باستان‌شناسان آشکار شود

منبع: فرهیختگان