1395/4/5 ۱۰:۳۵
مرکز فرهنگی شهر کتاب در ماه مبارک رمضان نشست‌هایی را با محوریت مباحث قرآنی در دستور کار خود قرار داده است. در تازه‌ترین این نشست‌ها این مرکز میزبان نشست «روایت‌شناسی قصص قرآنی» بود؛ نشستی که ابوالفضل حری، عضو هیات‌علمی دانشگاه اراک در آن به بحث درباره قصص قرآنی و گونه‌شناسی این قصص پرداخت. آنچه در ادامه خواهید خواند بخش‌هایی از صحبت‌های حری در این نشست است.
نشست «روایت‌شناسی قصص قرآنی» برگزار شد
هدف قرآن قصه‌گویی نیست رویکرد روایت‌شناختی به قصص قرآنی این اجازه را به ما می‌دهد که با نگاهی تازه‌تر به قصص قرآنی توجه کنیم. وقتی از بحث روایت‌شناختی درباره قصص قرآنی صحبت می‌کنیم، این سوال به ذهن می‌رسد که چگونه رویکرد روایت‌شناختی به ما کمک می‌کند به شناخت فنی‌تر و دقیق‌تر در قصه‌های قرآنی برسیم. از بدو نزول قرآن و به‌ویژه از یکی یا دو سده پس از نزول آن، که علم بلاغت در حال شکوفا شدن بود، بخشی از آیات و گزاره‌های قرآنی تحت عنوان «قصص قرآنی» چندان مورد توجه قرار نگرفته‌اند. حتی مفسرانی هم که در آثارشان به قصص قرآنی پرداخته‌اند نیز به‌عنوان کلیت و آثاری که جنبه‌های هنری این قصص را نشان دهد به آن توجه نکرده‌اند. حال این سوال پیش می‌آید که چرا آن‌گونه که انفجار دانش در بلاغت قرآنی ایجاد شد، در قصص قرآنی به‌وجود نیامد. این موضوع می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و می‌توان از جنبه‌های مختلف به آن نگاه کرد. یکی از ویژگی‌های قرآن، زبان ادبی آن است. در واقع در قرآن زبان ادبی و دین‌شناختی ترکیب شده‌اند. اگر به‌صورت پیش‌فرض قرآن را به منزله اثر ادبی و محتوای آن را متن ادبی درنظر بگیریم، به‌خوبی مشاهده می‌شود خداوند از این زبان ادبی در بسیاری از سوره‌ها به‌ویژه در سوره‌های مکی به طرز زیبایی استفاده کرده است. وقتی قرآن را به‌منزله متن ادبی درنظر می‌‌گیریم، به‌معنای یک کلام منسجم و متنی به هم‌پیوسته است. قرآن در یک گفتمان پویا و زنده شکل گرفته است. نه‌تنها بین آیات یک سوره، بلکه بین آیات یک سوره با سوره دیگر، روابط بینامتنی صورت گرفته و این ویژگی یکی از دلایلی است که مانع از تحریف قرآن شده است. برخی ایراد می‌گیرند که در قرآن تکرار زیاد است اما در قرآن تکرار وجود ندارد، بلکه روایت یک داستان به‌طرق مختلف صورت گرفته است. حدود یک‌‌چهارم آیات و گزاره‌های قرآن قصص قرآنی است که این قصه‌ها در سه قالب بیان شده‌اند؛ قصه‌هایی مربوط به پیامبران گذشته، قصه‌هایی از سیره پیامبر (ص)، دوره نزول قرآن و حوادثی که هنوز اتفاق نیفتاده و به آینده مربوط می‌شوند. قصه‌هایی درباره انبیا گذشته هستند و جنبه پویایی دارند؛ نه‌تنها این قصه‌ها با گذشته بلکه با اصحاب دوران پیامبر(ص) و همچنین با ما در دوره معاصر سخن می‌گویند. یک نکته مهم را باید در نظر داشت، و آن اینکه هدف قرآن قصه‌گویی نیست، بلکه هدفش تبشیری است و تنها برای تقریب به ذهن انسان قصه‌هایی را در قالب چند آیه یا چند سوره بیان می‌کند. قرآن خود را در سوره یوسف(ع) «احسن‌القصص» نامیده است. قرآن نه‌تنها بهترین قصه، بلکه بهترین شیوه قصه‌گویی است. خداوند به‌گونه‌ای قسمت‌های مختلفی از قصه‌های قرآنی را بیان کرده که ذهن ما در خواندن آنها پویا باشد. خداوند در قرآن برای اینکه پیام‌های الهی و تربیتی را برای انسان بیان کند، آن را در لفافه‌ای از جنبه‌های ادبی پیچانده است. در بسیاری از قصص قرآنی از تکنیک «داستان در داستان» استفاده شده است که این داستان‌ها جنبه نمادین یا تمثیلی در دل داستان‌های دیگر دارند. بخش دیگری از داستان‌های قرآن قصه‌های «مکافات‌محور» هستند که به بیان مکافات یک قوم یا قبیله اختصاص دارند که می‌توانند از دو جنبه دستور زبان و روایت‌شناختی این قصص مورد بررسی قرار گیرند.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید