دستاورد ثبت جهانی شهر سوخته؛ ثبت نگرشی ملی به رویکردی بین المللی

1393/4/3 ۱۱:۳۵

شهر سوخته اولین محوطه باستانی ایران بود که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. این شهر ۵ هزار سال قبل محل زندگی کسانی بود که امروز به آن‌ها ایرانیان گفته می‌شود. شهری متمدن،‌ با ساختارهای شهرسازی امروز ما. نوشته حاضر، نگاهی به ثبت جهانی شهر سوخته به قلم علیرضا عسگری چاوردی،‌ باستان‌شناس و رئیس دانشگاه هنر شیراز است. علیرضا عسگری چاوردی (باستان‌شناس و رئیس دانشگاه هنر شیراز) ـ ثبت جهانی شهر سوخته با بسیاری از مواریث تاریخی به ثبت رسیده دیگر در ایران از این باب متفاوت و متمایز است که این شهر در طلوع زندگی مشترک 5000 هزار سال پیش بشریت شکل گرفته است. در زمانی که نخستین بنیان های هویت فرهنگی تمدنی شکل گرفت که بعدها به نام ایران زمین شناخته شد، و شاید حکایت های فراوان حماسه های ملی ایرانیان یعنی شاهنامه با این بخش از سرزمین ایران در ارتباط مستقیم است.

شهر سوخته اولین محوطه باستانی ایران بود که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. این شهر ۵ هزار سال قبل محل زندگی کسانی بود که امروز به آن‌ها ایرانیان گفته می‌شود. شهری متمدن،‌ با ساختارهای شهرسازی امروز ما. نوشته حاضر، نگاهی به ثبت جهانی شهر سوخته به قلم علیرضا عسگری چاوردی،‌ باستان‌شناس و رئیس دانشگاه هنر شیراز است.

علیرضا عسگری چاوردی (باستان‌شناس و رئیس دانشگاه هنر شیراز) ـ ثبت جهانی شهر سوخته با بسیاری از مواریث تاریخی به ثبت رسیده دیگر در ایران از این باب متفاوت و متمایز است که این شهر در طلوع زندگی مشترک 5000 هزار سال پیش بشریت شکل گرفته است. در زمانی که نخستین بنیان های هویت فرهنگی تمدنی شکل گرفت که بعدها به نام ایران زمین شناخته شد، و شاید حکایت های فراوان حماسه های ملی ایرانیان یعنی شاهنامه با این بخش از سرزمین ایران در ارتباط مستقیم است.

به همین دلیل ثبت جهانی شهر سوخته یعنی ثبت جهانی شاهنامه، اسطوره های زرتشت، رستم و اسفندیار و پادشاهان کیانی ایران زمین.

شهر سوخته در یک مرحله در جغرافیای فرهنگی جنوب شرق ایران شکل گرفته و در افق طلوع، حیات و غروب خود دریاچه هامون، کوه خواجه و دهانه غلامان را با خود همراه ساخته است. یعنی شهر سوخته دارای حوزه فرهنگی است که منشاء و هسته مرکزی این فرهنگ، واحد فرهنگی درون منطقه ای سیستان را شکل داده و هسته مرکزی این فرهنگ به دلیل توسعه تجاری با بین النهرّین و دره سند و ایندوس به سرعت از سادگی جوامع اولیه خارج و به مرکزی پیچیده و شهری تبدیل شده است.

به همین دلیل، ثبت جهانی شهر سوخته یعنی ثبت پیشینه شهرنشینی تمدن ایرانیان و در نگاهی جامع تر ثبت جهانی یکی از کهن ترین شهرهای خاورمیانه و جهان باستان. با اتکاء به کشفیات باستان شناسی این شهر امروز ایرانیان می توانند به خود ببالند که ثبت جهانی شهر سوخته یعنی اینکه جهان پذیرفت نخستین عمل جراحی مغز در ایران انجام شده، نخستین تصویر انیمیشن متحرک نقش شده بر ظروف سفال شهر سوخته در تمدن ایرانیان شکل گرفته و نقش محوری تجارت در سرزمین ایران در افق 5000 هزار ساله تمدن ایرانی در مقیاسی جهانی به ثبت رسید.

با نگاه امروز به آینده اما ارمغان های ثبت جهانی شهر سوخته فراتر از دستاوردهای تمدنی گذشته است، اینکه شهر سوخته در قلمرو مرزی کشور ایران قرار داد و پیشینه فرهنگی آن در پیوند با همسایگان و فرهنگ کشورهای منطقه خلیج فارس و آسیای مرکزی، ثبت جهانی آن میراث مشترکی برای فرزندان خاورمیانه است که نسل های آینده با اتکاء به بنیان های فرهنگی گذشته نیاکان مشترک خود، صلح و ثبات و آینده روشن خود را تضمین خواهند کرد.

به همه این دلائل، از فرصت ثبت جهانی شهر سوخته باید بهره جست و با رویکردی بین المللی در حوزه های مختلف برای میراث فرهنگی و گردشگری حوزه جنوب شرق کشور برنامه ریزی کرد.

خبرگزاری میراث فرهنگی