1393/4/3 ۱۱:۳۰
پروژه ساماندهی نمای خیابان ناصرخسرو روز شنبه کلید خورد؛ این در حالی است که طرح مطرح شده نتوانست در پانل گفتمان‌های نقد معماری و شهرسازی خانه هنرمندان با استقبال مخاطبان و کارشناسان روبه رو شود. این طرح در قالب یک طرح کلان از سوی سازمان زیباسازی در حال اجراست. سوال اینجاست که آیا این طرح می‌تواند پایدار بماند یا اینکه به زودی به دلیل ناکارآمد بودن دوباره به آشوب گذشته باز می‌گردد؟ از طرف دیگر در این پروژه صحبتی از ناظر میراثی نشد.
ناصرخسرو یکی از مهمترین خیابان‌های تاریخی ایران است، خیابانی که از قضا جزو حریم کاخ گلستان جهانی نیز به شمار می‌رود و همان هنگام قرار گرفتن در فهرست میراث جهانی کاخ گلستان قرار بود که بهسازی عرصه و حریم آن آغاز شود. هرچند به نظر می‌رسد که بهترین دلیل برای آغاز پروژه ناصرخسرو انتقاد مقام معظم رهبری از چهره مخدوش شهر به شهردار تهران بود.حالا با ارایه پروژه ای از سوی کارشناسان، سازمان زیباسازی دست به کار شده است تا دستی به سر و روی ناصرخسرو بکشد.
«امیر مسعود انوش‌فر»، معمار و مشاور سازمان زیباسازی یکی از چهره‌های پر خبر مرمت این روزهای کشور است؛ او قرار است به همراه چند معمار و طراح شهری، جداره های یکی از تاریخی ترین خیابان های تهران را از زوائد بصری پاک کند.
پروژه بازسازی و نماسازی پیاده راه ناصر خسرو یکی از پروژه های کلان شهرداری منطقه 12 است که بخشی از آن در طول سال‌های قبل انجام شده و حالا شهرداری منطقه با کمک سازمان زیباسازی، مرحله بهسازی نما و حذف زوائد جداره در این خیابان را به گروهی کارکشته سپرده که امیر مسعود انوش فر، مریم سبزواری و نوا توکلی مهر و مریم طهماسبی اعضای آن را تشکیل داده‌اند.
یکی از مهمترین دغدغه‌ها اما در مورد اجرای این پروژه این است که آیا این طرح اجرا شده می‌تواند به مدت طولانی باقی بماند یا اینکه خیلی زود به دلیل دخالت‌های مردمی و کاربردی نبودن به حالت گذشته خود باز می گردد.
اعضای این گروه، عصر روز گذشته در صد و چهلمین جلسه گفتمان‌های نقد معماری و شهرسازی حاضر شدند تا در قالب ارائه پانل، طرح خود را در حضور مدیران سازمان زیباسازی مطرح کرده و شنونده نقدها و توصیه های کارشناسان و مستمعان این برنامه باشند. با این همه آنچه که در جلسه دیروز خانه هنرمندان به عنوان دفاعیات گروه طراحی و اجرای پروژه "حذف زوائد بصری از جداره خیابان ناصر خسرو" مطرح شد کلیاتی بود که تا رسیدن به مرحله اجرا و عملیاتی شدن فاصله معناداری دارد.
نکته اینجا بود که در پانل هیچ ناظری از سوی کارشناسان میراث فرهنگی حضور نداشت.
در این جلسه پیش از هر چیز، گروه مجری طرح بر نگاه پدیدارشناسانه خود به مفهوم شهر تاکید کرد و یادآور شد که اصلی ترین دلیل موفق نبودن طرح های مشابه در محورهایی چون خیابان انقلاب، نبود ثبات و رها شدن طرح در غیاب یک مدیریت واحد بوده است.
انوش فر هم در توضیحاتی کلی پیرامون موضوع نمای شهری به تجربیات خود در کشور الجزایر اشاره کرد و گفت: در تهران هم چون الجزایر تمامی نماهای شهری ما با پارازیت های شهری همراه هستند که طرح مفهومی چون توسعه معماری پایدار را با چالش مواجه می کنند.
به گفته او توجه به موضوع منظر شهری از دهه هفتاد در تهران آغاز شده و محور خیابان انقلاب اولین محور در این زمینه بوده است: تلاش های مهندس صفامنش در این محور بر پایه طراحی شهری بود و موضوعاتی چون مرمت و معماری در اولویت قرار گرفتند و این موضوع به خاطر علاقه شخصی صفامنش به تهران و خاطره این شهر بود.
او به چالش های پیش روی طرح هایی از این دست اشاره کرد و گفت: طرحی که امروز برای حذف زوائد بصری از خیابان ناصر خسرو آغاز شده اگر با چهار ویژگی همراه نشود، عقیم خواهد ماند. این ویژگی ها عبارت است از:
.1 ایجاد و اصلاح و تقویت قوانین در جهت توجه به نماهای شهری
.2 ایجاد ساز و کار اجرای این قوانین
3. ارتباط گیری پروژه با مردم و استفاده کنندگان از فضا
4. شارکت مردمی در اجرای طرح
انوش فر در ادامه به نبود قوانین کارآمد در حوزه نماهای شهری گفت: قوانین ما در این حوزه بسیار ضعیف است و اگر قانونی هم باشد ضمانت اجرایی ندارد. در دهه هشتاد شورای عالی معماری و شهرسازی تلاش کرد قوانینی در این حوزه به تصویب برساند اما اجرایی نشدند تا جایی که امروز تنها قانونی که در حوزه نمای شهری و منظر شهری داریم، قانون سد معبر است!
این در حالی است که به گفته این معمار در صورت وجود قوانین، دستگاهی برای اجرای آن در سطح کلان شهرها وجود ندارد: به نظر می رسد که برای اجرای قوانین در حوزه زیباسازی و نماهای شهری باید سازمان های موجود را که وظیفه مدیریتی دارند توسعه و گسترش داد. او افزود: «با آغاز پروژه ناصر خسرو که پیشتر به صورت پایلوت در خیابان انقلاب هم اجرایی شده، باید بهانه ای بوجود آمده باشد تا ساز و کاری برای اجرای این قوانین متولد شود اما اگر از نتیجه اجرای این طرح، نهادی مدیریتی برای اجرای قوانین نمای شهری در ابعاد همین پروژه به وجود نیاید، نتیجه ای چندان عایدمان نخواهد شد.
طراح پروژه حذف زوائد از جداره خیابان ناصر خسرو همچنین با انتقاد از پروژه های این چنینی که طرح نهایی شده به مردم ابلاغ می شود و کمترین میزان مشارکت مردمی را مطالبه می‌کنند، یادآور شد: «حذف زوائد بصری از جداره خیابان ناصر خسرو نیاز به ارتباط گیری پروژه با مردم و استفاده کنندگان و بهره برداران ساختمان های این خیابان دارد. در حالی که امروز همه با مشکلات تاسیسات در ابعاد مختلف آن درگیر هستند و ساختمان های شهر پر از لوله ها و کانال ها و دیگر آشفتگی های بصری شده، دانش عموم مردم هم درباره تکنولوژی های نوین تاسیسات بسیار کم است.»
مریم طهماسبی از دیگر اعضای تیم اجرایی پروژه در ادامه این جلسه به چند نکته مهم درباره پروژه خیابان ناصرخسرو اشاره کرد که صدور شناسنامه ساختمانی برای ساختمان های واقع در این طرح از مهمترین آن ها بود. طهماسبی گفت: «در این پروژه شناسنامه کاملی برای ساختمان‌ها صادر شده و برای جلوگیری از تحمیل پروژه بر ساکنان و بهره برداران منطقه، قصد داریم با معرفی روشن های مختلف جایگزینی تاسیسات، شکل دهی نما و ... امکان مشارکت واقعی مردم را فراهم کنیم.
او در حین صحبت‌هایش چند باری نیز تاکید کرد که حدف زوائد تنها یک اقدام کوتاه مدت برای ارتقای کیفیت شهری در خیابان ناصر خسرو است که باید با دیگر موارد ساماندهی همراه شود: «برای تثبیت چنین راهکارهایی باید علاوه بر اقدامات کوتاه مدت، در حوزه اقدامات بلند مدت نیز وارد عمل شد تا در آینده به جای این که پوسته 60 سانتی متری بنا دغدغه شهر باشد، به طرف عمق بنا حرکت کرده و سعی کنیم کیفیت مطلوب فضا این گونه آغاز شود.»
علاوه بر اعضای پانل که همگی از سازمان زیباسازی شهرداری تهران دعوت شده بودند و به نوعی کارفرمای پروژه ناصر خسرو به شمار می آمدند، کامران ذکاوت از اعضای هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی هم حاضر بود که در گفتاری کوتاه به نقد اطلاعات ارائه شده در این پانل پرداخت.
او با اشاره به این که ناصرخسرو یک محور نیست بلکه یک خیابان است به نقش این خیابان در بستر تاریخی شهر تهران پرداخت و گفت: «ناصر خسر بخشی از فضای شهری تهران به حساب می آید که زیرمجموعه ای از سیمای شهری منطقه بازار است و باید در طرح ساماندهی آن، عملکردها و فعالیت های این خیابان به دقت مورد بررسی قرار بگیرد.»
به گفته او، جایگاه رنگ و مصالح، تنوع خط آسمان و... نیز از جمله موضوعاتی است که باید در طراحی شهری چنین فضاهایی لحاظ شود. ذکاوت با اشاره به این که مرکز شهر تهران هویت وارطانی دارد اهمیت این موضوع را دو چندان دانست و گفت که هر گونه دخل و تصرف در خیابان های مهم مرکز شهر باید با رعایت تمامی ملاحظات صورت بگیرد چرا که نماهای شهر ما، نماینده شهروندان ما هستند و شهروندان ما در آینه شهر، خود را ملاقات می کنند.
اگرچه مهندس ذکاوت در این نشسته به طور غیرمستقیم از این موضوع انتقاد کرد که چرا باید پروژه احیای خیابانی به اهمیت ناصرخسرو از جداره آن آغاز شود اما متاسفانه به دلیل دیر برگزار شدن جلسه، امکان بروز نقدهای بیشتر از سوی شرکت کنندگان در جلسه فراهم نشد.
از سوی دیگر آنچه در این پانل بیش از دیگر بخش های فنی پروژه مطرح شد، تاکید بر ایجاد سیستم های یکپارچه تاسیساتی بود که بعید نیست در روند کار با مخالفت هایی از سوی صاحبان ملک در خیابان ناصرخسرو مواجه شود. این ها همه در حالی است که انتقادات وارده به پروژه های مشابه شهرداری تهران در طول هشت سال گذشته به حدی بوده که گمان می‌رفت سازمان زیباسازی در یکی از مهمترین محورهای تاریخی تهران با جدیت و کیفیت بیشتری به دنبال شانه کشیدن بر زلف پریشان نماهای شهری باشد.
خبرگزاری میراث فرهنگی
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید