رياحي: انتشار كار خالقي آغاز شاهنامه‌شناسي علمي است

1386/4/23 ۰۳:۳۰

«محمدامين رياحي» گفت: انتشار شاهنامه خالقي با روش علمي و با انبوه نسخه بدل‌ها، نقطه آغاز شاهنامه‌شناسي به طور جدي است.

آخر شاهنامه «خالقي» از زبان محققان

«محمدامين رياحي» گفت: انتشار شاهنامه خالقي با روش علمي و با انبوه نسخه بدل‌ها، نقطه آغاز شاهنامه‌شناسي به طور جدي است.
«محمدامين رياحي» همزمان با رونمائي شاهنامه «خالقي‌مطلق» در بستر بيماري افتاده بود و نتوانست در آن مراسم شركت كند. از سوي ديگر اين استاد دانشگاه به علت كسالت نتوانست به سؤال‌هاي خبرنگار فارس درباره انتشار و اهميت شاهنامه«خالقي» پاسخ دهد. به همين دليل آراء اين استاد را درباره اين تصحيح از كتاب «فردوسي» كه چند سال پيش از سوي انتشارات «طرح نو» منتشر شده بود استخراج كرديم كه در پي‌مي‌آيد:
«بزرگترين كوشش درباره شاهنامه و يكي از ارزنده‌ترين كارهاي علمي عصر ما تصحيح محققانه شاهنامه از جلال خالقي‌مطلق است. اگرچه امروز به ملاحظه نياز جامعه و شور اشتياق خوانندگان شاهنامه، همه ساله چاپ‌هاي مختلفي از شاهنامه به همت محققان و ناشران به بازار مي‌آيد و اين كوشش‌ها شايان نهايت قدرشناسي است، اما روشن است كه هيچ چاپ شاهنامه را با كار شگرف خالقي نمي‌توان سنجيد و با انتشار دوره كامل آن مراجعه به چاپ‌هاي ديگر روا نخواهد بود.
رياحي در ادامه آورده است: خالقي به انگيزه عشق به شاهنامه و زبان فارسي همه عمر خود را وقف حماسه ملي ايران كرده و با جستجو در كتابخانه‌هاي عالم بدون كمك كسي يا مؤسسه‌اي، عكس و ميكروفيلم 45 نسخه را كه كهن‌ترين و معتبرترين نسخه‌ها شناخته، براي خود گردآورده است.
اين شاهنامه‌شناس در ادامه نوشته است: ما مردم ايران در شناخت شاهنامه اسير انس و عادت چند ساله هستيم. تا اندازه‌اي حق با مينوي بود كه مبالغه مي‌كرد و مي‌گفت اين شاهنامه‌اي كه در دست ماست سروده فرودسي نيست. خالقي نزديك‌ترين چيزي را بدانچه فردوسي سروده بود فراهم آورده است. در اينجا بسياري از ابيات معروفي را كه به نام فردوسي بر سر زبان است نمي‌يابيم يا به صورت كهنه‌تري مي‌بينيم.
«رياحي» كه به مدت دو سال سرپرستي بنياد شاهنامه را بعد از مجتبي مينوي بر عهده داشته، در ادامه آورده است: انتشار شاهنامه خالقي با روش علمي و با انبوه نسخه بدل‌ها، نقطه آغاز شاهنامه‌شناسي به طور جدي است. مصحح دانشمند با انصاف و فروتني عالمانه كه دارد حاصل كار خود را تصحيح نهايي نمي‌شمارد و در مقدمه جلد اول بعد از بيان روش كار خود مي‌گويد «تنها چنين تصحيحي است كه مي‌تواند به عنوان يك مادر تصحيح هميشه اعتبار نسبي خود را نگه دارد و اساس پژوهش شاهنامه و تصحيح‌هاي سپسين گردد... به گمان مصحح او با اين تصحيح تنها توانسته است زمينه استواري براي پژوهش متن شاهنامه آماده سازد. اميد مصحح اين است كه منتقدان بيت بيت اين تصحيح را با سختگيري و باريك‌بيني و موشكافي و كارشناسي بيغرضانه بررسي كنند و نظريات خود را منتشر سازند. ما پس از پايان اين تصحيح، با توجه به نظريات ديگران و آنچه خود بدان رسيده‌ايم تصحيح ديگري از اين كتاب بدون ثبت نسخه بدل‌ها منتشر خواهيم كرد و آن تصحيح را تا پيدايش دستنويس كهن‌تر به عنوان تصحيح فعلاً نهايي اين كتاب خواهيم دانست.
رياحي درباره آينده شاهنامه‌شناسي نوشته است: سرآغاز اين راه دور و دراز تثبيت متن شاهنامه است. اين راهي است كه خالقي گشوده، اما ساده‌انديشي است اگر با كار شگرف او تصحيح شاهنامه را تمام شده تصور كنيم. امروز بعد از هزار سال جستجوي نسخه نابي از هر يك از دو تدوين اصلي 384 و 400 شاهنامه كار بي‌حاصل است. حتي در بيست سال بعد از فردوسي هم كه «بنداري اصفهاني» شاهنامه را به عربي ترجمه كرد، نسخه‌اي در دست داشت كه آميخته‌اي از دو تحرير بود يا خود او در ترجمه از دو تدوين بهره مي‌گرفت و كساني كه گفته‌اند ترجمه «بنداري» يادگاري از تدوين اول است به راه خطا رفته‌اند.
اين شاهنامه‌شناس آورده است: امروز كه با كوشش «خالقي» متن معتبري از شاهنامه در دسترس پژوهندگان قرار مي‌گيرد، وقت آن است كه تنظيم فرهنگ بسامدي واژه‌ها و تركيبات شاهنامه از هم اكنون بر مبناي اين چاپ آغاز شود و به سامان برسد. تاليف اين فرهنگ عظيم به نحوي بايد طرح‌ريزي شود كه در آن واژه‌هاي متن مختار و واژه‌‌هاي ابياتي كه الحاقي شمرده شده و در ذيل صفحات جاي گرفته، به تفكيك گردآوري شود.

منبع: خبرگزاري فارس