تعيين معادل الفباي لاتين براي رسم الخط فارسی

1386/4/12 ۰۳:۳۰

پیشنهاد مسعود خیام در ایجاد خط دومی به نام "خط فنی" به دلیل عقیم بودن خط فارسی در مصارف علمی و فنی واکنش های متفاوتی به همراه داشت.

پیشنهاد مسعود خیام در ایجاد خط دومی به نام "خط فنی" به دلیل عقیم بودن خط فارسی در مصارف علمی و فنی واکنش های متفاوتی به همراه داشت. از جمله است استقبال فریدون مجلسی از این موضوع . مجلس در یادداشتی برای میراث خبر اطمینان داده این پیشنهاد به معنای تغییر الفبای رایج فارسی نیست.
فريدون مجلسي_ پيرو نظري که در اين باب از سوي آقاي مسعود خيام مطرح شد و در حمايت از نظر ايشان در باره لزوم تعيين يک معادل استاندارد و معيار لاتين در کنار الفباي رايج فارسي، نکات زير قابل ذکر است:
1. اين پيشنهاد به هيچ وجه به معني تغيير الفباي رايج فارسي نيست! بنابراين جايي براي نگراني مخالفان تغيير الفباي فارسي و معتقددين به حفظ ميراث فرهنگي و خصوصاً تداوم ارتباط با گنجينه ادبي بر جاي مانده از گذشته وجود ندارد!
2. الفباي لاتين را عملاً هر شخص "با سواد، با معيار امروزي" مي شناسد و آشنايي با آن موجب کاهش آشنايي با الفباي رايج فارسي نمي شود! به عبارت ديگر مغز انسان انبار محدودي نيست که با قرار دادن مقداري محفوظات ظرفيت آن تکميل شود! بلکه توبره اي است کشي که هرچه در آن جاي دهند بر ظرفيت آن افزوده مي شود.
3. الفباي لاتين هم اکنون در ارسال پيامهاي کوتاه ( SMS ) جاي خود را در ميان جوانها باز کرده است. آنها هستند که مطابق تمايلات و سلائق خودشان تصميم مي گيرند و عمل مي کنند و عمل هم کرده اند! مسؤولان معمولاً قدري دير از راه مي رسند و به امر و نهي مي پردازند که اثري هم ندارد!
4. بهتر است در اين باره نيز مانند همه موارد ديگر از واقعيت و آنچه شرايط روز ايجاب مي کند پيروي شود، تا نتيجه بهتري گرفته شود! فراموش نشود که امروزه در اين دهکده جهاني هر انساني دست کم داراي دو هويت است. يکي هويت بومي (فرهنگ بومي از جمله خط بومي) و ديگر هويت جهاني و در ارتباط و تعامل با ساير ملل. ابزار ارتباط فرهنگي در عرصه دوم الفباي لاتين است!
5. آشنايي بيشتر با الفباي لاتين موجب تسهيل در برقراري ارتباط و کار برد کتبي و خواندن آن موجب تسهيل در فراگيري و سرعت بيشتر در خواندن متون لاتين مي شود و ايرانيان فرهيخته را هم از دستنويسهاي بد خط لاتيني يا به عبارت ديگر از دستخط هاي اکابري نجات مي دهد. 6. حتي در بسياري از کشورهاي عرب هم اکنون اعداد بين المللي را که سهولت کاربردي آن بيشتر است جايگزين اعداد بومي کرده اند و شماره پلاک اتومبيل هايشان مانند اغلب نقاط دنيا بين المللي است. در اين مورد از واژه بومي در مقابل بين المللي استفاده کردم زيرا در الفباي لاتين نگارش اعدادشان را اعداد عربي مي نامند. و اعداد لاتين به صورت ترکيبي مثلا XVIII به معني 18 است. مقصودم از اعداد بين المللي 12345 است.
7. مسئله امروز اين نيست که جلو اين کار گرفته شود يا نشود! مردم در اين امر خصوصي هر طور دلشان بخواهد عمل مي کنند! مسئله اين است که چگونه پيش از آنکه ديرتر شود و در اين زمينه هم با آشفته بازاري غير قابل اصلاح مواجه شويم الفباي لاتيني استاندارد و معيار و همگاني به موازات الفباي بعضاً نارساي کنوني با کاربردهاي مشخص خودش ايجاد کنيم .
8. اکنون دست کم سه ميليون ايراني تبار در خارج از ايران به سر مي برند که نسل پيشينشان در حال برافتادن است و نسل کنوني و آينده جز آشنايي شفاهي با زبان فارسي امکان ديگري براي برقراري و حفظ تماس فرهنگي ندارند! اينان از سطح فرهنگي و سوادي به مراتب بالاتر از ميانگين داخل کشود و حتي بالاتر از ميانگين فرهنگي کشورهاي پذيرنده برخورداند، و امکانات ماداي آنان از آن نيز بسيار بالاتر است! آنان جز خط لاتين وسيله ارتباطي ديگري ندارند و در غير اين صورت به انگليسي خواهند نوشت.
9. خواهيد ديد بزودي کتابهاي فارسي با الفباي احتمالاً من درآوردي و شايد هم تخصصي لوس آنجلسي نخست به انتشار کتب خيام و مولوي و حافظ و سپس ديگران خواه |پرداخت و احتمالاً هر ناشري معيار خودش را خواهد داشت که نهايتاً موجب بلاتکليفي و لطمه مي شود. 10. يکي از کشورهاي ايراني تاجيکستان است که از الفباي سيريل استفاده مي کند. الفباي موازي لاتين برقراري اتباط نزديک تر ميان ملل ايراني را هم تسهيل مي کند.
11. اگر از دولت بر نمي آيد بايد گروهي از ادباي خودمان دور هم بنشينند و الفباي موازي معيار ومصوب خود را اعلام و با SMS پخش کنند که قطعاً با استقبال مواجه خواهد شد. و مقابل الفباي لاتين مصوب معادل فارسي آن را بنويسند. مثلاً مقابل X بنويسند خ ، يا مقابل Q بنويسند ق ، غ (چون در فارسي امروز ما تفاوتي در تلفظ اين حروف وجود ندارد) و مقابل Z بنويسند ز، ذ، ظ، ض ، يا معادل هايي براي حرف چ و حرف ژ بيابند و تعيين کنند مثلا حرف A چگونه در مقام آ باشد آيا مکرر نوشته شود يا علامت ديگري در مقام فتحه يا زبر تعيين شود.......
12. کاربرد حروف موازي لاتين در متون خبري هم گويندگان را از غلط خواني باز مي دارد. 13. در هرگونه تعيين الفباي موازي لاتين بايد عملکرد ديگران و همسايگان نيز توجه بشود. 14. اکنون که آقاي خيام اين نياز را احساس و ابراز کرده است چه بهتر که خود ايشان اين حرکت را ادامه دهند شايد مسؤولان هم به دنبالشان روان شوند (البته نه به قصد توقيف!). 15. اميد است فرهنگستان که عجالتاً ما را در مقابل چرخبال و بالگرد به معني هليکوپتر بلا تکليف گذاشته است، دست کم آيين نامه ساده و مشخصي در باره رسم الخط و موارد اتصال يا انفصال حروف و کلمات ترکيبي و حرف ب در معاني و نشانه هاي مختلف و علامت جمع ها و همچنين مي در کنار فعل و غيره روشن نيز روشن کند!
مسعود خيام: خط فارسي به حوزه هاي ادبي، متون اداري و كارهاي هنري محدود مي شود

منبع: خبرگزاري ميراث فرهنگي