به بهانه درگذشت مجيد امين مويد فروتني/ فتح‌الله ‌بي‌نياز

1393/3/8 ۱۱:۰۱

پيش از انقلاب و در زندان شاه، در سال 1349 مردي دوران حبس خود را تبديل به پله‌هاي رشد و آموختن مي‌كرد.

پيش از انقلاب و در زندان شاه، در سال 1349 مردي دوران حبس خود را تبديل به پله‌هاي رشد و آموختن مي‌كرد. آن مرد مجيد امين مويد بود. تمام روزهاي آن حبس طولاني را با كتاب، خواندن، نوشتن، ياد گرفتن و ياد دادن گذراند، بي‌آنكه خسته شود و بي‌آنكه يك روز خود را در آن چارديواري تلف كند. در زندان ديده بودمش و بعد از آن سال و در سال‌هاي آزادي گوشه‌گيري من مانع از آن شد كه او را دوباره دريابم و ببينمش، اما همه كتاب‌هايي را كه ترجمه مي‌كرد مي‌خريدم و همه را خواندم، حتي آثاري كه از برشت ترجمه كرده بود و من نه آن زمان و نه حالاعلاقه‌يي به او نداشتم.

چيزي كه امروز از او به يادم مانده، ويژگي خاصي بود كه در كمتر كسي ديده‌ام. اينكه متفرعن نبود، دانشي كه داشت مايه فخرفروشي‌اش نمي‌شد و از پرسيدن نمي‌ترسيد. او از همه ‌چيزي مي‌آموخت. زبان و ترجمه را هم در زندان آموخت و فروتنانه خود را بالا كشيد. كسي را نديدم كه با دانشي حتي كمتر از او چنين راحت و بي‌محابا برود از كسي سوالي بپرسد، خاصه اگر آن سوال به نظر ساده و جواب آن بديهي به نظر برسد. مجيد از پرسيدن نمي‌ترسيد.

زندان سياسي آن سال‌ها براي آدم فروتني چون مويد كه عاشق هنر و ادبيات بود، بهترين دانشگاه شد. او تحصيلات بالايي نداشت، اما در ميان همبندي‌هايش بودند كساني كه مدارك بالاي دانشگاهي داشتند. بودند كساني كه در خارج از كشور درس خوانده يا زندگي كرده بودند و در بازگشت به ايران بازداشت شده بودند. كساني كه به زبان‌هاي انگليسي، فرانسه، اسپانيايي و ايتاليايي مسلط بودند. او حتي به كمك كساني كه فارسي را در حد دكتراي اين رشته مي‌دانستند، زبان فارسي خود را هم تقويت مي‌كرد. گذشته از حوزه مورد علاقه‌اش يادم هست كه حتي اگر يك مساله فيزيك ذهنش را درگير مي‌كرد، ابايي نداشت كه از يك دانشجوي سال دومي اين رشته بپرسد و ياد بگيرد. همين كه دچار خودشيفتگي نبود، خود به خود او را پيش مي‌برد تا بيشتر بياموزد، بهتر بخواند و بيشتر كار كند، ياد بگيرد و ياد بدهد.

از ميان كتاب‌هايي كه به سليقه‌يي خوب انتخاب شده است، به گمان من بهترين و مهم‌ترين كتابي كه ترجمه كرد، «تاريخ اجتماعي هنر» بود. ترجمه‌يي كه امين مويد از اين كتاب ارائه كرد، از نظر فني ترجمه بسيار دقيقي است و فارسي آن هم زباني گويا و بي‌ايراد است. اين كتاب آنقدر اهميت دارد كه اگر دوباره بازنشر شود مفيد خواهد بود. حتي با گسست تاريخي كه همراه با دوره پست مدرن در عرصه هنر رخ داد، باز اين كتاب اهميت خود را از دست نداده و هنوز مي‌تواند به عنوان يك منبع مهم در زمينه هنر مورد مطالعه قرار گيرد. اين كتاب حكم ادبيات كلاسيك را دارد. نمي‌توان ادبيات را دوست داشت بدون اينكه ديكنز و فلوبر را شناخت، نمي‌توانيم ناباكوف و كافكا را بخوانيم و بفهميم، بي‌آنكه ادبيات كلاسيك را شناخته باشيم.

يادت گرامي، مترجم فروتن سال‌هاي بد.