1393/2/16 ۱۳:۲۹
رئیس آموزشکده عالی روش شناسی علوم انسانی پاریس در نشست «درآمدی برمفاهبم پایه ای روش شناسی آینده پژوهی» با تأکید بر تفاوت آینده پژوهی با برنامه ریزی و پیش بینی، گفت: بحث آینده پژوهی در ایران به ناچاری و بدون پیشینه علمی آغاز شد. برای این علم، سنت، شجاعت و خلاقیت لازم است که ریشه در فرهنگ و تاریخ هر جامعه ای دارد، شاید دلیل دشواری بحث آینده پژوهی در ایران همین امر باشد.
دکتر محمود دلفانی رئیس آموزشکده عالی روش شناسی علوم انسانی پاریس، در نشست اردیبهشت ماه گروه مطالعات آینده نگر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره اهمیت رشته آینده پژوهی گفت: این رشته بیش از پیش به یکی از بخشهای پایه ای در برنامه ریزی و مدیریت در گستره های گوناگون علوم انسانی تبدیل و به کارگیری روش شناسی آن در برنامه ریزی های کلان اجتناب ناپذیر شده است. آینده پژوهی با تحلیلهای گذشته نگر به ارزیابی تحولات جاری و ارایه گزینه هایی برای حال و آینده می پردازد.
وی افزود: این شیوه از پژوهش در برنامه ریزی، مهار بحران، جلوگیری از خطاهای راهبردی و حتی تصحیح کاستیها در ترسیم سناریوها و تبیین و بازپردازی گزینه های پیش رو بسیار کارآمد است. برخلاف دیدگاه های رایج که آینده پژوهی را به پژوهش و ارائه «تصویر» و گزینه و سناریوها محدود می سازد، این شیوه و ابزار پژوهش و تحلیل، امکان «دستکاری» در روندها را در آینده دور و نزدیک مورد بررسی قرار می دهد.
دلفانی در ادامه با بیان اینکه آینده پژوهی لزوما یک پژوهش چند رشته ای است تشریح کرد: آینده پژوهی یک گفت و گوی واقعی و چالش چند رشته ای و میان رشته ای است. موفقیت یک پژوهش آینده نگر در امکان سازی دخالت آزادانه هر یک از رشته ها است. به دیگر سخن ما نمی باید که یکی از رشته ها را به دیگری چه در نگرش و چه در روش ترجیح دهیم. باید بگذاریم که هر رشته به تناسب روش شناسی خود «پرسش پژوهش» را مطرح سازد. از این رو ما با پدیده «چند پرسشی» در آینده پژوهی روبه رو هستیم؛ اما آنچه روشن است اهمیت تاریخ در آینده پژوهی است و در هر برنامه و طرح آینده نگری حتما یک تاریخ دان یا مورخ وجود دارد.
وی تداوم در آینده نگری را امری ضروری دانست و گفت: این رشته باید بر اساس دوره های زمانی طولانی باشد. زمان در آینده پژوهی این امکان را فراهم می سازد که ترسیم و تلاقی سناریو ها و گرایش های گوناگون که در برشهای زمانی شکل می گیرد امکان پذیر گردد. آینده نگری یا آینده پژوهی یک روند پایدار و ادامه دار می باشد. برای موثر بودن تحلیلها پژوهش و دیده بانی باید ادامه دار باشد. در این راستا به روزشدگی، سازگاری و اصلاح از اولویتهاست.
دلفانی با اشاره به روشهای مختلف رشته آینده پژوهی تأکید کرد: هر کشوری می تواند بر اساس یکی از روشهای آینده پژوهی مانند سناریونویسی استفاده کند؛ اما در ایران بر سیاسی بودن آن تأکید می شود که باعث شده است از جنبه های دیگر به دلیل تأکید بر یک روش غفلت شود.
وی محورهای آینده پژوهی را تحلیل تحولات در شرایط گوناگون، بررسی گرایشهای گوناگون در درازمدت، مشخص نمودن فرصتها، ترسیم چالشها، ترسیم گزینه ها یا سناریوهای احتمالی و بررسی تأثیر عوامل گوناگون داخلی و خارجی بر یک بخش یا بخشهایی از یک گزینه معرفی و بیان کرد: مسأله اصلی در آینده پژوهی شکل دادن و تعریف «مجموعه های آینده»های احتمالی است. پرسش در آینده پژوهی در ابتدا بسیار ساده می نمایاند اما روند یافتن پاسخ و حتی یافتن راهها و روش ها برای پاسخ روندی بسیار دشوار است. با توجه به جایگاه ویژه آینده پژوهی در پژوهش های علوم انسانی و برنامه ریزی در حوزه های فرهنگی اجتماعی، طرح چنین مباحثی از سوی پژوهشکده می تواند دارای اهمیت ویژه باشد.
خبرگزاری مهر
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید