1394/12/11 ۰۷:۵۸
سرزمین ایران در مفهوم فرهنگی آن و نه مرزهای جغرافیایی، همواره به عنوان «بهشت باستان شناسان» شهرت داشته است. سرزمینی که به عنوان پل دنیای شرق و غرب در عهد باستان شاهد حوادث بسیار بوده و شواهد و آثار این جریانات در دل این خطه، پراکنده شده است.
فاطمه پژوهنده: سرزمین ایران در مفهوم فرهنگی آن و نه مرزهای جغرافیایی، همواره به عنوان «بهشت باستان شناسان» شهرت داشته است. سرزمینی که به عنوان پل دنیای شرق و غرب در عهد باستان شاهد حوادث بسیار بوده و شواهد و آثار این جریانات در دل این خطه، پراکنده شده است. چنین جذابیت‌هایی موجب شده که همواره مستشرقان، باستان شناسان و سیاحان برای کشف اسرار دنیای باستان به ایران به عنوان یک مقصد غنی و مهم نگاه کنند و هر زمان امکان حضورشان فراهم بود، در گوشه و کنار ایران به مطالعه و اکتشاف بپردازند. وجود کرسی‌های ایران‌شناسی نیز در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان این ادعا را تأیید و تصدیق می‌کند.
یکی از جذابیت‌های دنیای باستان کشف خطوط و اسرار نهفته در حل معمای گشایش رمز آنهاست. کتیبه بیستون به عنوان بزرگترین سنگ نبشته جهان، از مهم‌ترین علاقه‌مندی‌های پژوهشگران و محققان خطوط و زبان‌های باستانی است و بیش از یک قرن است که مورد مطالعه و بررسی قرار دارد. این کتیبه که متن واحدی را به سه زبان و الفبای متفاوت از خط میخی روایت می‌کند، به دلیل آسیب‌های موجود، هنوز حاوی کلماتی ناخوانا و نامطمئن است که موضوع تحقیق و بررسی هستند. بیستون به عنوان بستری ارزشمند و منحصر به فرد این امکان را در اختیار دارد که از توانایی‌های علمی و تجربیات دانشگاهی محققان سایر کشورها برای پیشبرد اهداف خود بهره گیرد. محققان نیز متقابلاً با دسترسی به این منبع غنی و پراهمیت، دانش خود را در محک آزمایش قرار می‌دهند. اواخر سال 2015 میلادی، «هومبرت بُست»، رئیس مدرسه مطالعات عالی سوربون(اِکول پراتیک) و «ووتر هنکلمن»استاد ایران‌شناسی و عضو پیوسته مؤسسه باستان‌شناسی آلمان به همراه گروهی، به ایران آمدند. آنچه در صفحه میراث فرهنگی این هفته می‌خوانید، گفت‌و‌گوهای کوتاهی است که با این دو پژوهشگر اروپایی و نیز حسین راعی، مدیر پایگاه میراث جهانی بیستون صورت پذیرفته است.
آقای راعی، اگر بخواهیم محوطه میراث جهانی بیستون را با سایر آثار جهانی در کشور مقایسه کنیم، باید روی چه شاخصه‌ای متمرکز شویم؟ همانطور که می‌دانید مرکز میراث جهانی برای ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشورها، 10 معیار را معرفی کرده است که 6 معیار مربوط به آثار فرهنگی و تاریخی هستند، محوطه میراث تاریخی بیستون توانسته است 2 معیار را کسب کند اما علاوه بر آن دارای 2 ویژگی اصلی است. اول اینکه در این محوطه توالی دوره‌های آثار تاریخی دیده می‌شود؛ یعنی شما می‌توانید در این محوطه آثاری از دوره پارینه سنگی مانند غارشکارچیان تا اثری مانند بهداری مربوط به دوره پهلوی را ببینید. در این بازه تاریخی آثاری از دوره‌های مختلف مانند هخامنشیان، سلوکیان، پارتیان، ساسانیان، قرون اولیه اسلامی، ایلخانیان، صفویان، قاجاریان نیز در عرصه محوطه وجود دارد. ویژگی دوم مربوط به همکناری آثار طبیعی در کنار آثار تاریخی و فرهنگی در محوطه جهانی بیستون است، این ویژگی منحصر به فرد است به این معنی که کوه مقدس، سبزینگی و آب در کنار آثار فرهنگی و تاریخی دیگر وجود دارد و قابل بررسی است. همه ما بیستون را می‌شناسیم و تفاوت اقدام‌های انجام شده در پیش و پس از ثبت جهانی در محوطه کاملاً مشهود است. اقدام‌های انجام شده و در حال انجام بر چه اساسی است؟آیا برنامه مدونی در این زمینه وجود دارد؟ اغلب آثار ثبت جهانی در ایران، پیش از ثبت دارای تشکیلاتی به نام پایگاه پژوهشی هستند، پایگاه‌ها وظیفه دارند آثار را از جوانب مختلف مورد پایش قرار داده و یافته‌های علمی و پژوهشی را در خدمت معرفی، حفاظت، مرمت و آماده‌سازی قرار دهند، علاوه بر آن محوطه یا اثر را برای ثبت در فهرست میراث جهانی آماده کنند. این پایگاه‌ها پس از ثبت جهانی، نام پایگاه میراث جهانی را به خود می‌گیرند و علاوه بر هسته‌های کارشناسی، علمی، اداری و حفاظت فیزیکی، هیأت راهبردی مستقل و پلان مدیریت برای پیشبرد اهداف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در کشور و مرکز میراث جهانی یونسکو در حوزه بین‌الملل بهره می‌برند. پایگاه میراث جهانی بیستون نیز براساس پلان مدیریت و طرح جامع ساماندهی و زیر نظر هیأت راهبردی مستقل و مشاوران ملی و بین‌المللی به اداره امور پایگاه می‌پردازد، در پلان مدیریت محوطه به راهبردهای مدیریتی در حوزه‌های پژوهش، حفاظت و ساماندهی، اداری و گردشگری پایگاه تا افق 1404 پرداخته شده است و در طرح جامع ساماندهی نیز به برنامه‌ریزی و اقدام‌های اجرایی برای ساماندهی آثار و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در 3 فاز و در فرآیند 10 ساله از سال 1390 تا 1400 اشاره شد. مفاد تفاهمنامه میان سازمان باستان شناسی آلمان و پایگاه میراث جهانی بیستون چیست؟ ما با سازمان باستان شناسی آلمان(DIA) درباره همکاری‌های علمی، پژوهشی و اقدام‌های فنی و اجرایی تفاهمنامه امضا کردیم. در این تفاهمنامه مباحثی چون تبادل دانشجو و پژوهشگر، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، علمی و پژوهشی، حفاظت و مرمت و بازخوانی کتیبه داریوش مورد توافق قرار گرفته است، ما چهار سال است که در این زمینه همکاری داشته‌ایم و در این مدت بازخوانی کتیبه با استفاده از نقشه‌های اسکن نوری انجام شده و آماده چاپ است و مواردی چون طرح حفاظت کتیبه، تهیه مولاژ از کتیبه و دسترسی به کتیبه از طریق لیفت شیشه‌ای و تجهیز آزمایشگاه مرمت آثار صخره‌ای در محوطه در حال هماهنگی، مطالعه و انجام است. مشاوران بین‌المللی پایگاه میراث جهانی بیستون در پیشبرد اهداف پایگاه چه نقشی ایفا می‌کنند؟ ما برای حضور در جوامع بین‌المللی به همکاری متقابل با سازمان‌های بین‌المللی اعتقاد داریم، این همکاری دو سویه خواهد بود. بدیهی است ما بسترهای تحقیقاتی و محتوایی مناسبی برای پژوهش داریم و سازمان‌های بین‌المللی دارای توانمندی‌های فنی و تکنیکال درخوری هستند. همانطور که اشاره کردیم، ما هم‌اکنون 19 اثر تاریخی، فرهنگی داریم که به ثبت جهانی رسیده‌اند و دائماً و در ارتباط با یونسکو و مرکز میراث جهانی هستند، مشاوران، مدرسان و سازمان‌های بین‌المللی زیادی نیز در ارتباط با آنها در حال همکاری با ما هستند. علاوه بر آن ما همکاران و مشاوران داخلی نیز داریم که به ما در این زمینه یاری می‌رسانند، کمترین تأثیر، بهره‌گیری از دانش متقابل و بررسی مبانی روز در حفاظت، مرمت و ساماندهی است، در این زمینه دانش ما در حوزه بین‌الملل محک خورده و تقویت خواهد شد. گفتید محوطه‌های تاریخی باید تبدیل به محوطه‌های زندگی شوند، این به چه معناست؟ این مفهوم از سوی کارشناسان مرکز میراث جهانی یونسکو و متصدیان حفاظت در حوزه بین‌المللی مطرح شده است. خانم بوکوآ مدیر کل یونسکو نیز تصریح کرد که محوطه‌های میراث فرهنگی در تمام کشورها نباید منزوی باشند بلکه باید بتوانند در همکاری با سایر ارگانها، نهادها، جوامع محلی و ذینفعان در سطوح مختلف ارتباط برقرار کنند و در ایجاد شادابی و حیات اجتماعی و اقتصادی در محوطه‌ها تأثیر مستقیم داشته باشند. بر این اساس ما باید علاوه بر مدیریت تغییرات در سطوح مختلف و حوزه‌های مرتبط با آثار، مسیر را برای ذینفعان محلی، بخش خصوصی و مردم عادی در جهت مشارکت در ایجاد زیرساخت گردشگری و میل به سوی اقتصادی پویا در محوطه‌های تاریخی یا حرایم بلافصل آنها هموار کنیم.
منبع: ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید