کاوشی نقادانه در باب تاریخی‌گری

1394/11/24 ۱۰:۴۶

تا مدت‌ها در ایران تنها نامی از کارل لویت شنیده می‌شد و درباره اندیشه و کارنامه فکری او متنی به زبان فارسی وجود نداشت. برای نخستین بار در پایان دهه شصت خورشیدی ‌عزت‌الله فولادوند مقاله‌ای را به قلم ثی‌بی‌ گرین‌وود در مجله کیهان فرهنگی ترجمه می‌کند؛ سال‌هایی که دعوای کذایی هایدگر و پوپر در ایران درجریان بود و سخن گفتن درباره نسبت هایدگر و هیتلر خریدار داشت.

نخستین رساله فارسی درباره کارل لویت منتشر شد
امین محمدی‌زاد: تا مدت‌ها در ایران تنها نامی از کارل لویت شنیده می‌شد و درباره اندیشه و کارنامه فکری او متنی به زبان فارسی وجود نداشت. برای نخستین بار در پایان دهه شصت خورشیدی ‌عزت‌الله فولادوند مقاله‌ای را به قلم ثی‌بی‌ گرین‌وود در مجله کیهان فرهنگی ترجمه می‌کند؛ سال‌هایی که دعوای کذایی هایدگر و پوپر در ایران درجریان بود و سخن گفتن درباره نسبت هایدگر و هیتلر خریدار داشت. مقاله گرین‌وود سلوک تاریخی کارل لویت را مورد اشاره قرار داده و نسبت اندیشه او با هایدگر را نیز بررسی کرده بود. اما جدی‌ترین ارجاع پژوهشی در زبان فارسی به آرا و آثار کارل لویت در سال 1382 باز‌می‌گردد که‌ پس از انتشار کتاب «جدال قدیم و جدید» توسط جواد طباطبایی رخ داد. چه اینکه طباطبایی در پروژه تالیفی خود استفاده ظریفی از تفکر کارل لویت و کارل اشمیت انجام داد که البته از نظر مخاطب عام پنهان ماند. پس از آن در پایان دهه هشتاد نیز دو اثر کارل لویت به زبان فارسی ترجمه شد. اولین اثر، کتاب «از هگل تا نیچه» بود که حسن مرتضوی آن را ترجمه کرد. اثر دوم کارل لویت «مارکس و ماکس وبر» نام داشت که شهناز مسمی‌پرست آن را به فارسی بازگرداند. اما همچنان جای شرحی روان و جامع بر اندیشه کارل لویت در زبان فارسی خالی بود. اخیرا نشر «فلات» با انتشار ترجمه اثر خواندنی از برتولد ریسترر درباره لویت این خلأ را پر کرده است. کتابی که به همت زانیار ابراهیمی به فارسی برگردانده و در قطع و طرح بدیعی به بازار نشر کشور عرضه شده است. اما پیش از آنکه به معرفی و بررسی اثر پیش گفته بپردازیم، شناسنامه کارل لویت را از نظر می‌گذرانیم.

 این کتاب از یک فصل و پنج مقدمه تشکیل شده است. فصل اول «واکنش به هایدگر» نام دارد. در فصل دوم به «تاریخی‌گری به مثابه اومانیسم» پرداخته می‌شود. نام فصل سوم «هگل و گوته» است و فصل چهارم متکفل توضیح دادن «معنا در تاریخ» است. در نهایت فصل پنجم هم «تاریخ در مقام اتفاق طبیعی» را توضیح می‌دهد. در پایان کتاب نیز دو بخش به «یادداشت‌ها» و «کتاب‌نامه» اختصاص داده شده است. این کتاب در باب تحلیل لویت از آگاهی تاریخی مدرن است که نتیجه یک سال مطالعه برتولد ریسترر در دانشگاه هایدلبرگ است. ریسترر مدعی است ارزیابی صحیح دیدگاه خاص لویت در باب انسان، طبیعت و تاریخ، به گونه‌ای است که کمتر رنگ و بوی گمانه‌زنی و خرده‌جویی به خود می‌گیرد. ریسترر در این کتاب ادعا دارد که دقیقا در پی عرضه پژوهشی از همین دست است؛ پژوهشی که نه لویت را آگوستینی می‌داند و نه او را متفکری نوارسطویی ارزیابی می‌کند. ترجمه فارسی کتاب نیز از روانی قابل‌دفاعی برخوردار است و اثر حاضر را به‌عنوان یگانه کتاب شارحانه از اندیشه کارل لویت در زبان فارسی مطرح می‌کند.

منبع: فرهیختگان