دومين مجلد «فلسفه‌های مضاف» منتشر شد

1385/10/25 ۰۳:۳۰

دومين مجلد از مجموعه دوجلدی «فلسفه‌های مضاف»، شامل چهارده مقاله به كوشش «عبدالحسين خسروپناه» و به اهتمام «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی» منتشر شد.

دومين مجلد از مجموعه دوجلدی «فلسفه‌های مضاف»، شامل چهارده مقاله به كوشش «عبدالحسين خسروپناه» و به اهتمام «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی» منتشر شد.
از آنجا كه می‌توان فلسفه‌های مضاف را به دو دسته فلسفه‌های مضاف به علوم و فلسفه‌های مضاف به امور تقسيم كرد، با اندك تسامح، مقالات معطوف به فلسفه‌های علم‌ها، جلد نخست و مقالات مربوط به فلسفه‌های مضاف به امور و كلان‌مقوله‌ها، در جلد دوم گرد آمده است.
اين دو مجلد حاصل بحث و برنامه‌ريزی، تدبير و تلاش سه ساله گروه فلسفه پژوهشگاه «فرهنگ و انديشه اسلامی» است كه می‌تواند گامی در راستای بازآرايی و گسترش، روزآمدسازی و كارآمدسازی حكمت و علوم عقلی اسلامی قلمداد شود.
در مقاله «ضرورت تأسيس فلسفه دين و منطق كشف دين و فلسفه معرفت دينی» اثر «علی اكبر رشاد» آمده است: «امروزه پرسش‌های بسياری در باب مسائل دين، اكتشاف قضايای دينی و نيز مسائل معرفت دينی، پيش روی ما قرار گرفته است كه برای پاسخگويی به آن‌ها و نيازهای نو پديد ديگر، نيازمند نوفهمی و نوآوری در همه ساحات دين‌پژوهی و دين‌داری هستيم». در اين نوشتار نويسنده به تفصيل به موضوعاتی؛ مانند فلسفه دين و مباحث مربوط به آن، منطق كشف‌گزاره‌ها و آموزه‌های دينی، رسالت اصلی دانش منطق كشف دين، مبانی منطق كشف دين، ويژگی‌های منطق جامع كشف دين، فلسفه معرفت دينی، ساختار مباحث فلسفه معرفت دينی، تمايزهای منطق كشف دين و فلسفه معرفت دينی پرداخته است.
«فلسفه دين» نوشته «ابوالفضل ساجدی»، عنوان مقاله ديگری از اين اثر است، در اين مقاله جهت تبيين مفاهيم متقارب به فلسفه دين، توجه بيشتری به تعيين مرز آن در كلام جديد شده است. در اين زمينه پس از اشاره مختصر به چيستی كلام قديم، آرای طرح‌شده در تعيين كلام جديد به دو دسته حاميان و نافيان تقسيم و ارزيابی شده است سپس بر مبنای نظر برگزيده، وجوه تمايز فلسفه دين و كلام جديد آمده است. در نهايت، مسائل فلسفه دين و امكان طرح روی‌كرد اسلامی، محور سخن قرار گرفته است.
مقاله «چيستی فلسفه دين و مسائل آن» نوشته «محمد محمدرضايی» بر آن است تا «چيستی فلسفه دين و مسائل آن» را بررسی كند. در ابتدا شايد اين مسأله واضح به نظر برسد اما با تأمل بيشتر مشخص می‌شود كه تعريف فلسفه دين، بسيار مشكل و مناقشه‌آميز است، در نتيجه مسائل آن نيز به تبع تعريف معين نيست.
مقاله «فلسفه فقه» اثر «ابوالقاسم عليدوست» با سرفصل‌هايی؛ از قبيل 1. چيستی فلسفه فقه 2. مسائل فلسفه فقه و ساختار آن 3. موضوع فلسفه فقه 4. غرض از فلسفه فقه و فايده آن 5. رابطه فلسفه فقه با فقه، معرفت‌شناسی فقه، كلام و اصول فقه تنظيم شده است.
مقاله «فلسفه حقوق» نوشته «محمود حكمت‌نيا» را می‌توان زير عنوان‌هايی چون «philosophy of law» فلسفه حقوق، نظريه حقوق، دانش حقوق، فلسفه حقوقی يافت. علاوه بر اين مباحث، فلسفه حقوق به صورت تخصصی‌تر و با گرايش‌های خاص با عناوين مختلف يافت می‌شود. در اين نوشتار تلاش شده است به طور مختصر نگاهی گذرا به فلسفه حقوق و عمده‌ترين مباحث آن داشته شود.
مقاله «فلسفه اخلاق» نوشته «حسن معلمی» به مباحثی همچون تعريف فلسفه اخلاق، مسائل مربوط به فلسفه اخلاق، ضرورت و اهداف فلسفه اخلاق اسلامی، ديدگاه‌های مختلف در فلسفه اخلاق اسلامی، رابطه فلسفه اخلاق با علوم ديگر و نقد مكاتب مختلف در فلسفه اخلاق غرب می‌پردازد.
در مقاله «فلسفه عرفان» نگاشته «هادی وكيلی» می‌خوانيم: «همه سنت‌های معنوی در گوشه و كنار جهان در حال توسعه راه‌هايی برای نجات بشرند و آموزه‌هايی ويژه در دفاع از باورها و عقايد خويش دارند. فلسفه عرفان مبتنی بر اين حقيقت تأمل برانگيز شكل می‌گيرد كه تجربه‌ای مستقيم از الوهيت، هم ممكن است و هم به وسيله هر فردی به چنگ‌آمدنی است.» در اين مقاله، نگارنده به بررسی موضوعات و مباحثی پرداخته است كه فلسفه عرفان در مسير كاوش فلسفی در خصوص تجربه عرفانی مورد توجه خاص خود قرار می‌دهد.
«درآمدی بر فلسفه تعليم و تربيت اسلامی» عنوان مقاله‌ای از «دكترسعيد بهشتی» است. اين مقاله، مبانی فلسفی تعليم و تربيت اسلامی را در پنج حوزه معرفت‌شناسی، وجودشناسی، خداشناسی، انسان‌شناسی و ارزش‌شناسی ذكر كرده و به استخراج و معرفی مبانی معرفت‌شناسی پرداخته است.
مقاله ديگر، «فلسفه تعليم و تربيت در جهان امروز» اثر «سعيدبهشتی» است. در اين مقاله می‌خوانيم: «فلسفه تعليم و تربيت در جايگاه يكی از فلسفه‌های مضاف، از دو زاويه قابل بررسی و مطالعه است: 1. ديدگاه‌های فيلسوفان درباره تعليم و تربيت 2. رشته دانشگاهی.» نگارنده اين مقاله، فلسفه تعليم و تربيت را تبيين و اثبات مبادی تصوری و تصديقی تعليم و تربيت تلقی می‌كند و در سه سطح پيش استنتاجی يا بازيافت، استنتاجی يا كشف و فرا استنتاجی يا خلق به بررسی فلسفه تعليم و تربيت می‌پردازد.
مقاله «فلسفه سياست اسلامی» اثر «غلام‌رضا بهروز لك» كوششی برای تبيين مفهوم، مكاتب، روش‌شناسی و مسائل فلسفه سياست اسلامی است. فلسفه سياست يكی از گونه‌های فلسفه مضاف است كه بر خلاف برخی از گونه‌های ديگر، قدمتی طولانی دارد.
در مقاله «فلسفه معرفت» نوشته «عبدالحسين خسروپناه» ابتدا «فلسفه معرفت» به طور كامل تعريف و تحليل شده است سپس كاركردهای فلسفه معرفت، رابطه آن با علوم همگون و علم‌شناسی فلسفی، تاريخچه فلسفه معرفت در اسلام و غرب، مقايسه تاريخچه معرفت‌شناسی در جهان اسلام و غرب، ساختار فلسفه معرفت نزد حكمای اسلامی و نظريه برگزيده ساختار فلسفه معرفت مورد بررسی قرار گرفته است.
«فلسفه پزشكی» عنوان مقاله‌ای از «احمدرضا همتی مقدم» است. در اين مقاله آمده است: «كتاب‌های بسياری درباره گفت‌وگوی ميان فلسفه و پزشكی وجود دارد. علايق امروزی درباره فلسفه پزشكی كه «انگلهارت وارد» آن را «ظهور جديدی از مطالعه فلسفی» ناميده‌‌اند، چندين خاستگاه دارد. اول اين‌كه علاقه دوسويه‌‌ای در موضوعات پزشكی بين پزشكان و فيلسوفان وجود دارد. دليل دوم، توجه شديدی است كه به اخلاق پزشكی و اخلاق زيستی شده است و عامل سوم، گرايش به سمت روی‌كردهای اگزيستانسيال، هرمنوتيك، پديدارشناسی و پست مدرن به اخلاق و فلسفه بود؛ در نتيجه فيلسوف‌ پزشكان و فيلسوفان علاقه‌مند به اين مباحث درصدد برآمدند تا حوزه‌‌ای را به نام «فلسفه پزشكی» تعريف كنند كه سرانجام به سه رويكرد گوناگون به اين رشته انجاميد كه در اين مقاله به اين سه رويكرد پرداخته شده است.»
در مقاله «فلسفه رياضی» نوشته «ابوالحسن حسنی» ضمن بررسی فلسفه رياضی، نگاهی اجمالی نيز به آرای فلاسفه اسلامی در همين گذار شده است.
در مقاله «درآمدی بر فلسفه هنر از ديدگاه فيلسوفان مسلمان» نوشته «حسين هاشم نژاد»، فلسفه هنر به تبيين چيستی هنر و مبانی نظری با عنوان مبانی متافيزيكی و مابعدالطبيعی هنر اسم برده می‌شود. هم‌چنين می‌توان گفت؛ فلسفه هنر به تبيين مبادی و مبانی غير هنری هنر يا مبانی تئوريك و فلسفی هنر می‌پردازد.
جلد دوم «فلسفه‌های مضاف» آذرماه 1385 در 470 صفحه و با شمارگان 1200 نسخه به همت پژوهشگاه «فرهنگ و انديشه اسلامی» منتشر شد. خبرگزاری قرآنی ايران


خان احمدی