تاریخ در چنین روزی

میرزا حسین خان دانش، مردی فاضل و شاعری با ذوق بود. این شاعر ایرانی بخشی از عمر خویش را در استانبول و آنكارا سپری كرد و تمام این مدت را به تحقیق و تالیف در ادب پارسی گذراند. از آثار دانش می‏توان به دستور زبان فارسی، سرآمدان سخن، درباره‏ ی احوال پانزده نفر از مشاهیر شعر ایران از رودكی تا حافظ و ترجمه ‏ی رباعیات حكیم عمر خیام كه همگی به زبان تركی هستند اشاره كرد.

يك سال پس از سفر تبعيد گونه ‏ي امام رضا(ع) به شهر مرو، حضرت معصومه، خواهر آن امام، به همراه عده ‏اي از برادران خود براي ديدار برادر و تجديد عهد با امام زمان خويش راهي ديار غربت شد. در مسير راه به شهر ساوه رسيدند ولي در آنجا عده ‏اي از مخالفين اهل بيت با مأموران حكومتي همراهي نموده و با همراهان حضرت به نبرد و جنگ پرداختند كه عده ‏اي از همراهان حضرت در اين حادثه غم‏ انگيز به شهادت رسيدند.

در سال 1280 ش (1901 م) ویلیام دارسی، سرمایه‏ دار انگلیسی، موفق به كسب امتیاز بهره ‏برداری و لوله ‏كشی نفت و قیر در سراسر ایران، به غیر از شمال و شرق كشور، به مدت شصت سال گردید. صاحب امتیاز، در تمام مدت قرارداد، از پرداخت مالیات، عوارض و حقوق گمركی برای كلیه اراضی، ماشین آلات و وسایل و مواد لازمی كه وارد كشور می‏ كرد معاف شده بود.

محمد بن علی هروی نحوی ولغوی شهیر، معروف به مؤذن، از ادبای قرن پنجم هجری قمری بوده است. وی دارای آثار قلمی از جمله اَسماءُ الاَسَد، اَسماءُ السَّیف و التَّلویحُ فی شرحِ الفَصیح می‏ باشد. وفات وی در قاهره روی داد.

از محمد بن احمد بن عثمان مشهور به ابیوردی، شاعر و ادیب مشهور، به عنوان شاعری خوش قریحه و لغت‏ شناسی ادیب یاد شده است كه درعلم لغت، حدیث، تاریخ و برخی از علوم دیگر استاد بود. وی در فن كتابت، مهارتی بسزا داشت و كُتُبش هنوز هم از جمله منابع مهم لغت به شمار می‏ رود.

آیت ‏اللَّه سید صدرالدین صدر عاملی فرزند سیداسماعیل در سال 1260 ش (1299 ق) در خانواده‏ای اصیل و مشهور به فضل، ادب و تقوا در كاظمین به دنیا آمد و بعد از عزیمت به كربلا، دروس مقدمات و سطح را فراگرفت. آیت‏ اللَّه صدر در نوزده سالگی راهی نجف اشرف گردید و از محضر آیات عظام: آخوند خراسانی، سید محمد كاظم یزدی و میرزاحسین نایینی بهره‏ مند شد تا به اخذ اجازات اجتهاد از آن بزرگواران نائل شد.

در عهد مغول، شعبه‏ ای از این خاندان در ایران دارای یك سلسله‏ ی پادشاهی شد كه آن را سلسله ‏ی ایلخانان یعنی خان‏ های محلّی می ‏گویند. مؤسس این سلسله، هلاكوخان مغول، برادر منگوقاآن است. هلاكو در آغاز ورود به ایران، قصد براندازی فرقه ‏ی اسماعیلیه را كرد و پس از تصرف قلعه‏ های این گروه، ركن ‏الدین خُوَرشاه، آخرین شاه اسماعیلی را در 655 ق كُشت.

میرزا تقی خان فراهانی فرزند كربلایى قربان، آشپز میرزا ابوالقاسم قائم مقام، در اصل از هزاوه و خانواده‏ای فقیر بود. وی در دستگاه قائم مقام پرورش یافت و دبیری كارآمد و منشی لایقی شد. وی سمت‏های متعددی در زمان فتحعلی شاه و محمدشاه قاجار داشت و در خدمت ناصرالدین میرزای ولیعهد، فعالیت می‏كرد.

سیدمحمد بن علی بن حسین موسوی عاملی، ملقب به شمس الدین، دخترزاده ‏ی شهید ثانی، عالمی فقیه، محدثی فاضل و محقق بود. وی نزد پدر و مقدس اردبیلی و دیگران درس آموخت. حاشیه ‏ی استبصار، مداركُ الاحكام و حاشیه ‏ی روضَةُ البَهیه از جمله تصنیفات او می‏ باشند. وفات این سید بزرگوار در جبل عامل روی داد.

پس از ورود حضرت محمد(ص) به مدینه، ایشان دستور ساخت مسجد را صادر كرده با كمك مهاجرین و انصار، شروع به بنای آن نمودند. دیوار مسجد از سنگ و آجر و سقف آن از چوب درخت بود و در كنار مسجد اتاق‏های پیامبر(ص) و برخی از اصحاب وی قرار داشت. رسول گرامی اسلام از مسجد نه تنها برای انجام عبادت، بلكه جهت برگزاری امور قضاوت، مجالس مشورتی، آموزش‏های فنی و حل و فصل دیگر امور مسلمانان استفاده می ‏كردند به همین دلیل این مسجد اهمیت فوق العاده ‏ای برای مسلمانان داشت.