تاریخ در چنین روزی

استاد علی‏ اكبر كاوه فرزند مرحوم علی‏ محمدخان شیرازی، در سال ۱۳۱۲ق در شیراز چشم به جهان گشود. چون از کودکی عشق و علاقه وافری به هنر خوشنویسی داست، هر قطعه از خطوط استادان که به دستش می‏افتاد، از روی آن مشق و تمرین می‏کرد. پدرش به‏ محض آگاهی از عشق او به خوشنویسی، وی را نزد استادان زمان گذاشت تا به تکمیل هنر خود بپردازد. کاوه سرانجام به مکتب آخرین استاد ارجمند خود میرزا محمدحسین (عمادالکتاب) راه پیدا کرد و از محضر این استاد گران‏مایه بهره ‏های فراوانی برد و از بهترین شاگردان او گردید. مرتبه هنر استاد کاوه تا به آن درجه رسید که مرحوم محمدتقی بهار (ملک ‏الشعرا) در نامه‏ ای وی را «میرعماد عصر» لقب داده است. نقطه عطف زندگی هنری استاد کاوه را باید در آشنایی با استاد عالی‏قدرش و بهره ‏وری از تعالیم عالیه او دانست، دیدار کاوه جوان و مشتاق با عمادالکتاب، مقارن با دوران کمال توانایی و اوج سیر تحول و تکامل هنری عمادالکتاب بود؛ کاوه در چنین احوالی و با اندوخته و تعالیمی که از محضر کاتب‏ همایون و کاتب‏ الخالقان، استادان توانای اواخر دوره قاجار حاصل کرده بود به محضر عمادالکتاب راه پیدا کرد. او در این مرحله از خوشنویسی نیازمند به درک عمیق و تجربه فنی مطلوب از ساختارهای ترکیبی خط نستعلیق بود که بهره‏ مندی از برش‏های مطلوب و شیوه شیرین استاد عالی‏مقام خود عمادالکتاب به دریافت‏های تکمیلی خویش، تعادل، لطف و ملاحت بخشید.

ابوعبدالله شریك بن عبدالله كوفی نَخَعی، فقیه فاضل و محدث، در سال 75 یا 95 ق در بخارا به دنیا آمد. وی در دوران خلافت منصور دوانیقی، دومین خلیفه‏ ی عباسی به قضاوت كوفه و سپس اهواز منصوب گردید. نخعی نسبت به امام علی(ع) و خاندان اهل‏بیت(ع) ارادت فراوان و به بنی‏ امیه بغض بی‏ اندازه‏ای داشت. او به هوشمندی مشهور بود و در قضاوت، عدالت می‏ورزید. وفات نَخَعی در كوفه روی داد.

حضرت فاطمه‏ ی كبری دختر ارجمند امام موسی كاظم(ع)، ملقب به معصومه در شهر مدینه چشم به جهان گشود. مادر وی نجمه یا تكتم و خواهر امام رضا(ع) از یك مادر بود. آن حضرت از برادرش نقل روایت می‏كرد و فضل و كمال و علم او زبانزد خاص و عام بوده است. این بانو به برادرش امام رضا(ع) محبت زیادی داشت و پس از اعلام ولایتعهدی ایشان، به قصد زیارت برادر در مرو، به ایران وارد شد. چون به ساوه رسید بیمار گشت و از مسافتِ بین ساوه و قم پرسید. گفتند ده فرسخ است. دستور داد او را به قم ببرند. آن بانوی مكرّمه هفده روز در قم ماندگار شد و پس از آن جان به جان آفرین تسلیم كرد. حضرت فاطمه ی معصومه(س) پس از حضرت زینب كبری(س)، فاضل‏ترین زن در میان معصوم زادگان است.

در سال 652 ق، منگوقاآن خان مغول، برادرش هلاكوخان را برای براندازی حكومت اسماعیلیان به ایران فرستاد. چون حكام نواحی مختلف با هلاكوجهت جنگ با اسماعیلیان همراه شدند، او توانست در سال 654 ق قلعه ‏های اسماعیلیان را محاصره كند. در آن زمان، ریاست اسماعیلیه، با ركن الدین خورشاه بود. هلاكو، او را به اطاعت خود خواند. خُوَرشاه به صوابدید خواجه نصیرالدین طوسی، فرمانبرداری از مغول را پذیرفت و برادر خود را به خدمت هلاكو فرستاد ولی در تسلیم قلعه‏ ها تَعلُّل نمود. سرانجام پس از یك سال، به نصیحت خواجه نصیرالدین طوسی، در ذی قعده‏ ی سال 654 ق از قلعه به زیرآمد و در پیش هلاكو، زمینِ خدمت ببوسید. هلاكو، ضمن احترام به خُوَرشاه، فرمان داد تا همه‏ ی قلعه ‏های اسماعیلیه كه عدد آنها به صد قلعه می‏رسید ویران كرده، اموال و خزائن آنها را به تاراج بُردند. به این طریق، در سال 654 ق، دولت اسماعیلیه، پس از یكصد و هفتاد و هفت سال برچیده شد.

امام باقر علیه السلام می فرماید: «اسلام بر پنج پایه بنیان نهاده شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت». بنابراین، با فرو ریختن یک پایه، اسلام کامل نیز از بین می رود، این مهم در مورد حج چنان نمود می یابد که خداوند متعالی، از ترک عمدی حج به«کفر» تعبیر فرموده است. امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: «خدا را درباره خانه پروردگارتان در نظر بگیرید. تا زنده هستید، آن راخالی نگذارید؛ زیرا اگر کعبه ترک شود، مهلت داده نمی شوید». از آن سو حیات کعبه، حیان دین کامل است. از این رو، امام صادق علیه السلام می فرماید: «همواره دین خدا قائم و زنده است، مادام که کعبه پا برجاست». اهمیت این مایه قوام و مرکز اقتدار هنگامی جلوه گر می ود که قائم آل محمد صلی الله علیه و آله ، قیام جهانی خویش را در راستای حیات نوین اسلام، با تکیه بر کعبه پایدار آغاز کند.

نیمه دوم قرن نوزدهم، یكی از پربارترین دوران‏ها برای اختراعات و اكتشافات بود كه آثار و نتایج آن در قرن بیستم هم برجای ماند. به طوری كه بسیاری از پیشرفت‏های علمی و صنعتی و پزشكی در قرن بیستم كه چهره جهان را تغییر داده، در واقع ادامه و تكمیل اختراعات و اكتشافات نیمه دوم قرن نوزدهم است. مهم‏ترین كشف نیمه دوم این قرن كه تاثیر شگرفی در توسعه صنایع و وسایل حمل و نقل برجای گذاشت، كشف نفت و مشتقّات آن است. هرچند نفت در قرون گذشته برای روشنایى و گرما استفاده می‏شد ولی كار حفر اولین چاه نفتی جهان در 24 ژانویه 1859م در ایالت پنسیلوانیای امریكا آغاز شد و هشت ماه بعد در 27 اوت همان سال، بشر به نفت دست یافت. تا قبل از حفر نخستین چاه نفت به كمك وسایل جدید حفاری، این ماده ارزنده فقط ازچشمه‏ های سطحی نفت یا چاه‏ های كم عمق كه به وسیله دست حفر می‏شد استخراج می‏گردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود.

رِینولد الین نیكلسون، خاورشناس و ادیب مشهور انگلیسی در نوزدهم اوت 1868م در این كشور به دنیا آمد. از آنجایى كه پدر رِینولد استاد طب و تاریخ طبیعی و پدربزرگش از زبان‏شناسان زمان بودند، نیكلسون هم از دوران جوانی به تحصیل دانش روی آورد و در دوران دانشگاه، زبان و ادبیات یونانی، لاتینی و شرقی را فرا گرفت. نیكلسون در طی سال‏های بعد به فراگیری زبان‏های هندی، عربی و فارسی پرداخت و نخستین اثر خود را درباره منتخبی از اشعار دیوان شمس تبریزی انتشار داد. او از آن پس در دانشگاه كمبریج انگلستان به تدریس زبان فارسی مشغول شد و 25 سال به این كار پرداخت. بی‏شك بزرگ‏ترین كار نیكلسون كه بیش از 20 سال برای آن زمان صرف نمود، ترجمه، شرح و چاپ مثنوی معنوی مولوی است كه آن را در هشت جلد منتشر كرد

سید قطب عالم مبارز مسلمان مصری در سال 1906م در این كشور به دنیا آمد و در كودكی حافظ كل قرآن شد. وی پس از طی تحصیلات ابتدایى خود عازم قاهره گردید و دوره دبیرستان و دانشگاه خود را در این شهر به پایان رساند. سید قطب در ابتدا با گرایش به چپ، فعالیت‏های اجتماعی و فرهنگی خود را آغاز كرد اما آشنایى با حسن البَنّاء، بنیان‏گذار سازمان اخوان المسلمین، مسیر زندگی وی را دگرگون ساخت و باعث شد كه به آغوش اسلام باز گردد. سید قطب پس از مدتی علاوه بر طی تحصیلات جدید و فراگیری علوم اسلامی به جرگه اعضای جنبش اخوان المسلمین پیوست.

اولین راه آهن ایران در حدود سال 1267 ش بین تهران و شهر ری به طول هشت كیلومتر توسط یك شركت بلژیكی احداث شد. در سالیان بعد نیز در نقاطی از كشور خطوط آهن نصب گردید. اما این میزان راه آهن پاسخ گوی نیازهای كشور پهناوری همچون ایران نبود. تا این كه ساختمان راه آهن سراسری ایران در 23 مهر سال 1306 ش آغاز گردید و در سوم شهریور سال 1317 به بهره‏برداری رسید. طول راه آهن سراسری ایران در سال 1317 ش، 1392 كیلومتر بود كه بندر امام خمینی(ره) (شاهپور سابق) را در جنوب از طریق اهواز، دزفول، اراك، قم، تهران، گرمسار، فیروزكوه، قائم‏شهر و بهشهر به بندر تركمن در شمال متصل می‏كرد. طول خطوط آهن كشور در مرداد 1367 در حدود ده هزار كیلومتر بوده است.

مهدی اخوان ثالث كه "م.امید" تخلص می‏نمود در سال 1307 در مشهد به دنیا آمد. از 16 سالگی به شاعری پرداخت و بر اثر تشویق استادش، شوق بیشتری به شعر پیدا كرد. نخستین شعر او درباره توحید و یكتایی خدا بود كه همان نیز باعث راهیابی او به انجمن ادبی مشهد گردید. از 1327 ساكن تهران شد و به دبیری در مدارس پرداخت. او در سرودن شعر به سبك كلاسیك، در قصیده سرایی و غزل سرایی و سبك نو، طبع آزمایی كرده است. مهدی اخوان ثالث در اواخر عمر خود به عنوان استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‏های تهران تدریس می‏كرد. ارغنون، آخر شاهنامه، برگزیده شعرها و حریم سایه‏ های سبز از جمله آثار اوست. مهدی اخوان ثالث از پیش كسوتان شعر امروز فارسی و به ویژه شعر حماسی و اجتماعی است. شعر اخوان ریشه در ادبیات گذشته ایران دارد كه هم از نظر زبان و هم از نظر مضمون، قوی و پربار است. او در شعرش كلمات زبان محاوره را به راحتی در كنار كلمات ادبی فاخر می‏نشاند و از این حیث، زبانِ غنی و خاص خود را داراست كه در میان شاعران معاصر، كاملاً مشخص است.