محمود و ایاز

افزودن به علاقه‌مندی‌ها

از محمد حسن خوانساری، متخلص به زلالی (د 1031ق/2-1621م). نخستین مثنوی از مثنوی‏‏های هفتگانۀ « سبعۀ سیاره» و بهترین آن‏هاست. در آن از خود و احوال خوانسار سخن گفته است. بزمی است در داستان محمود و اَیاز، به دستور میرداماد (د 1040ق/1631م)، در 1001ق/1529م بدان آغاز و در 1024ق به انجام رسانده است. و پس از مرگش علی‏نقی كمره‏ای آن را گرد آورده، طغرای مشهدی دیباچۀ نثری آن را ساخته است (رسایل طغرای مشهدی، هف‍(. چاپ سنگ تهران 1304 ق آن 1024 بیت دارد.
با سربندهای: توحید اول تا توحید پنجم، مناجات اول تا مناجات پنجم، نعت اول تا نعت پنجم، صفت معراج، مدح شاه عباس، میرزا حبیب‌الله، میرداماد، سبب نظم، تعریف خوانسار، خواب دیدن نظامی... آغاز داستان محمود و ایاز.
آغاز (دیباچۀ نثری):   تقدیر قادری مقدر، و تصویر صفت صانعی را مصور.
آغاز (متن):   
بنـام آنـكه محـمـودش ایـاز است
غمش بتخـانۀ ناز و نیاز است
شب و روز از پی خدمت به درگاه
سیاهی می‏كنم از دور چون آه
انجام:   
ولـی نقـشـی نگیـن بـر خـاتـم دل
شده ختم سخن بـر جان بسمل
منابع دیگر:   ذریعه، (2)404/9 «دیوان زلالی»، همانجا 131/12 «سبعۀ سیاره»، همانجا 286/19 «مثنوی محمود و ایاز»؛ اعلام، 924/2 زلالی؛ نسخه‏ ها، 3177/4 (48 نسخه)؛ مشترك، 811/7 (22 نسخه)؛ مشار، 4629/4، همانجا 2309/2 «دیوان زلالی؛ محمود ایاز» (4 چ) زیر این عنوان صحیح؛ صفا، 80/3.
216،   نستعلیق خوش، سدۀ 12ق. نسخۀ هنری، 556 ص، صفحه شمار دارد، (عكس).     شمث‍ 316167
اصل نسخه:   گنج‌بخش، ش 843. (گنج، 1798/3).

خرید فایل اسکن