افتتاح

افتتاح \eftetāh\، امیرناصر (1314-1366 ش/ 1935- 1988 م)، از نوازندگان چیره‌دست تنبک. 

امیرناصر در تهران، خیابان مولوی، کوچۀ خدایاری دیده به جهان گشود. پس از به‌پایان‌رساندن تحصیلات ابتدایی، وارد مدرسۀ رازی شد و تحصیلات متوسطۀ خود را در آنجا به اتمام رساند (نصیری‌فر، 1/ 343؛ «زندگی‌نامه ... »، بش‍‌ ). وی از همان کودکی به موسیقی علاقۀ بسیاری داشت و خانواده‌اش نیز او را در این راه تشویق می‌کردند (جوادی، 3/ 762)؛ ازاین‌رو، در اوایل نوجوانی نزد هوشنگ مهرورزان، که از شاگردان بنام حسین تهرانی بود، به یادگیری تنبک و دف همت گماشت و مدتی نیز نزد حسین تهرانی آموزش دید. وی توانست با پشتکار خود، مدارج نواختن صحیح ضرب را به‌سرعت سپری کند (نصیری‌فر، همانجا؛ بهروزی، 1/ 286؛ ستایشگر، 1/ 62) و در نوازندگی دف و تنبک، هم ازلحاظ فنی و هم دانش موسیقایی بر هم‌عصرانش برتری یابد (سپنتا، چشم‌انداز ... ، 255). 
امیرناصر در 18سالگی پدرش را از دست داد و ضربۀ روحی بزرگی بر او وارد آمد؛ ازاین‌رو، مدتی به‌دلیل تنشهای روحی، نوازندگی را کنار گذاشت. این پیشامد وی را شخصی عصبی و تا حدی تندخو کرده بود (نصیری‌فر، همانجا). اما بااین‌حال کسانی که در حلقۀ دوستان او بودند، وی را مردی صمیمی، دست‌و‌دل‌باز، رفیق‌دوست و پیش‌گام در کارهای خیر توصیف کرده‌اند، و اینکه در تمام سالهای جوانی و میان‌سالی برای پیشرفت موسیقی کشور تلاش فراوان کرد. 
امیرناصر افتتاح در سال 1344 ش/ 1965 م، به دعوت داوود پیرنیا همکاری خود را با برنامۀ گلها در رادیو آغاز کرد. افتتاح بیشتر دوران عمر هنری خود را با موسیقی‌دانان بنام عرصۀ موسیقی ایرانی و سنتی سپری کرد (بهروزی، 1/ 432-433). از میان خوانندگانی که در بیشتر برنامه‌ها با وی همراهی داشت، اکبر گلپایگانی، خوانندۀ برنامۀ گلها بود؛ این دو بارها از طرف رادیو به سفرهای خارج کشور رفتند، کشورهایی مانند کویت، آلمان، آمریکا و انگلستان ( اسنادی ... ، 3/ 1180)، و در بسیاری از شهرهای ایران مانندِ شیراز، اصفهان، آبادان، اهواز، بندرعباس، و شهرهای مختلف استانهای گیلان و مازندران برنامه‌های مختلفی اجرا کردند. 
افتتاح چندی پس از آغاز همکاری با رادیو، آموزشگاهی تخصصی به‌منظور تربیت نوازندگان ضرب، در خیابان ولیعصر، چهارراه جمهوری برپا ساخت و توانست شاگردان صاحب‌نامی را تربیت کند (ستایشگر، همانجا)، که از میان آنها می‌توان به محمد اسماعیلی، بهمن رجبی، آبتین اجلالی، امیربابک رکنی‌والا، اصغری و محمود فرهمندبافی اشاره کرد (بهروزی، 1/ 196، 305). مرتضى اعیان از دیگر شاگردان افتتاح بود که همراه او در رادیو و تلویزیون به اجرای برنامه می‌پرداخت (نصیری‌فر، 2/ 49). 
امیرناصر افتتاح کارهایش همواره مورد تأیید استادان و نوازندگان قرار داشت. وی در هم‌نوازی با دیگر نوازندگان سازهای ایرانی، آثاری ارزنده از خود به یادگار گذاشت که بسیاری از آنها در بایگانی رادیو ایران به‌صورت مضبوط موجود است. برخی شیوۀ نوازندگی او را منحصر به خودش می‌دانند و از آن به «سبک افتتاح» یاد می‌کنند (مشحون، 2/ 650؛ سپنتا، تاریخ ... ، 344). 
سالهای عمر افتتاح طولانی نبود؛ او در 52سالگی، در یازدهم بهمن‌ماه 1366، به‌سبب سکتۀ قلبی درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد (نصیری‌فر، 1/ 343-344؛ ستایشگر، 1/ 62). 

مآخذ

اسنادی از موسیقی، تئاتر و سینما در ایران (1300-1357 ش)، تهران، 1379 ش؛ بهروزی، شاپور، چهره‌های موسیقی ایران، تهران، 1367 ش؛ جوادی، غلامرضا، موسیقی ایران از آغاز تا امروز، تهران، 1380 ش؛ «زندگی‌نامه: امیرناصر افتتاح»، همشهری آنلاین (مل‍‌ )؛ سپنتا، ساسان، تاریخ تحول ضبط موسیقی در ایران، اصفهان، 1366 ش؛ همو، چشم‌انداز موسیقی ایران، تهران، 1369 ش؛ ستایشگر، مهدی، نام‌نامۀ موسیقی ایران‌زمین، تهران، 1376 ش؛ مشحون، حسن، تاریخ موسیقی ایران، تهران، 1373 ش؛ نصیری‌فر، حبیب‌الله، مردان موسیقی سنتی و نوین ایران، تهران، 1369-1371 ش؛ نیز: 

Hamshahrionline, www. hamshahrionline. ir / details / 288565/ Culture/ Artnews. 
سارا طباطبایی