اسکویی، مهین

اسکویی \oskūyī\، مهین (1308-1384 ش/ 1929-2005 م)، بازیگر، کارگردان، مترجم و مدرس تئاتر. 
 

مهین اسکویی در تهران زاده شد و پیش از ازدواج، مهین عباس‌طاقانی نام داشت و در 16سالگی با مصطفى اسکویی ازدواج کرد (نک‍ : اسکویی، مصطفى، سیری ... ، 859). وی هرچند در 1344 ش از همسرش جدا شد، اما تا پایان عمر با نام اسکویی (و گاهی بانو مهین) در عرصۀ هنر نمایش در ایران فعالیت می‌کرد (همان، 860، نیز پژوهشی ... ، 299). 
مهین اسکویی از همان آغاز کار در تئاتر و در گروه نوشین (1324 ش)، توانایی‌اش را در بازیگری به اثبات رساند. به‌جز وُلپُن (نوشتۀ بن جانسِن)، نمایشهای دیگری که وی در آنها نقش‌آفرینی کرد، عبارت‌اند از: روسپی بزرگوار (1326 ش، نوشتۀ ژان پل سارتر)، مستنطق (1326 ش، نوشتۀ جان بوینتِن پریستلی)، اجرای دوبارۀ ولپن در 1326 ش، مردم (1326 ش، برگرفته از نمایشنامۀ توپاز، نوشتۀ مارسل پل پانیول)، پرندۀ آبی (1327 ش، نوشتۀ موریس مترلینگ) و سرانجام، چراغ گاز (1327 ش، نوشتۀ پَـتریک همیلتن) که همگی به کارگردانی عبدالحسیـن نوشین اجـرا شدند (نک‍ : همو، سیـری، 429- 431). 
مهین اسکویی که در کنار بازی در تئاتر، از تحصیل نیز بازنمانده بود، پس از تعطیلی تئاتر فردوسی، با دریافت بورس تحصیلی از دولت دکتر مصدق برای ادامۀ تحصیل به همراه شوهرش نخست، به پاریس، و سپس به مسکو رفت (نک‍ : همو، پژوهشی، 233). او پس از 7 سال اقامت در روسیه و دریافت دیپلم کارگردانی، در زمستان 1336 ش به ایران بازگشت و کار خود را این بار به‌عنوان بازیگر، کارگردان، مدرس و مترجم تئاتر آغاز کرد (همان، 300). مهین به‌جز بازی در نمایش اتللو (به کارگردانی مصطفى اسکویی، 1337 ش، نوشتۀ شکسپیر)، در 1338 ش نمایش خانۀ عروسک (نوشتۀ هنریک ایبسن) را با گروه تئاتر آناهیتا به روی صحنه آورد (همان، 234-235، 250، سیری، 824). بازی درخشان او (در نقش نورا) به همراه کارگردانی هوشمندانۀ وی نظر بسیاری از منتقدان تئاتر را جلب کرد. 
مهین پس از جدایی از مصطفى اسکویی (همان، 860)، در نمایش نگاهی از پل (1345 ش، نوشتۀ آرتور میلر)، به کارگردانی پرویز بهرام در تئاتر کسرا نقش‌آفرینی کرد و سپس در 1346 ش، به همراه تنی چند از بازیگران گروه و هنرکدۀ آناهیتا، گروه تئاتر زمان را بنیاد نهاد. او تا 1357 ش در عرصۀ بازیگری و کارگردانی فعال بود (نک‍ : همان، 904). 
معروف‌تـرین کارهای مهین اسکویـی بـا گروه تئاتر زمان ــ بر صحنه و در تلویزیون ــ عبارت‌اند از: گـرگها و بره‌ها و صاعقه (نوشتۀ اُستروفسکی)، خرس و خواستگاری و سه خواهر (نوشتۀ آنتون چِخوف)، کالسکۀ زرین (نوشتۀ پروسپِر مِریمه)، صاحب مهمان‌خانه (نوشتۀ کارلو گُلدونی) و در اعماق (نوشتۀ ماکسیم گورکی) (همانجا). 
مهین اسکویی پس از انقلاب اسلامی، تا پایان زندگی به کار ترجمه و تدریس در زمینۀ تئاتر پرداخت. از جملۀ آثار مهم و ارزشمند وی در زمینۀ ترجمه 3 مجلد اصلی و حجیم سیستم استانیسلاوسکی در بازیگری تئاتر است (نک‍ : اسکویـی، مهین، جم‍ ؛ اسکویی، مصطفى، پژوهشی، 300). 
حاصل پیوند مصطفى و مهین اسکویی 3 دختر بود که از میان آنها، سودابه (1329-1385 ش) در تئاتر و به‌ویژه در عرصۀ بازیگری، موفق و فعال بود (نک‍ : آناهیتا ... ، 7). مهین اسکویی سرانجام، در 76سالگی در تهران درگذشت. 

مآخذ

آناهیتا (ماهنامۀ فردوسی)، تهران، 1341 ش، س 2، شم‍ 6؛ اسکویی، مصطفى، پژوهشی در تاریخ تئاتر ایران، مسکو، 1992 م؛ همو، سیری در تاریخ تئاتر ایران، تهران، 1378 ش؛ اسکویی، مهین، «تاریخ تئاتر»، آناهیتا، تهران، شم‍ مختلف. 

داریوش مؤدبیان (دانا)