استقلال، باشگاه فرهنگی ـ ورزشی

استقلال، باشگاه فرهنگی ـ ورزشـی \bāšgāh-e farhangī-varzešī-ye esteqlāl\، از باشگاههای صاحب‌نام ورزشی، به‌ویژه فوتبال، در ایران. این باشگاه از آغاز تأسیس تا‌ کنون، افتخارهای بسیاری در میدانهای داخلی و بین‌المللی کسب کرده است. رقابت آن با باشگاه پیروزی (پرسپـولیس) سابقـه‌ای دیرینه دارد و شمار بسیـاری از دوستداران فوتبال در ایران هوادار یکی از این دو تیم‌اند. 
در سال 1323 ش، گروهی از علاقه‌مندان رشتۀ دوچرخه‌سواری، باشگاهی به نام «دوچرخه‌سواران» تأسیس کردند که بعدها رشته‌های والیبال، تنیس روی میز، بسکتبال، وزنه‌برداری، کشتی و شنا نیز به آن افزوده، و پس از توافق با باشگاه «تور» وارد عرصۀ فوتبال نیز شد.
در سال 1328 ش، نام باشگاه «دوچرخه‌سواران» به «تاج» تغییر یافت و رنگ لباس رسمی باشگاه، پیراهن آبی با آستین سفید، و شورت و جوراب سفید تعیین شد. در آغاز، مؤسسان باشگاه، باشگاههایی جنبی با نامهای «تورج»، «افسر» و «دیهیم» را نیز تأسیس کردند که درحقیقت تغذیه‌کنندۀ تیم اصلی بودند. بعدها، باشگاه تاج در سراسر کشور گسترش یافت و در شهرهای اهواز و رشت بیش از دیگر نقاط ایران رشد کرد («معرفی ... »، 30).
در دهۀ 1340 ش، باشگاه تاج با باشگاههای معتبر بین‌المللی، بازیهای دوستانه‌ای برگزار کرد که موجب شهرت بیشتر آن شد. بیشتر چهره‌های ماندگار تاج، در این دهه پا به عرصۀ فوتبال گذاشتند. همچنین گلهای تیم ملی فوتبال ایران در نخستین حضور تیم ملی در جام جهانی 1357 ش/ 1978 م در آرژانتین را دو تن از بازیکنان این باشگاه، ایرج دانایی‌فرد و حسن روشن، به ثمر رساندند («تاریخچه ... »، بش‍‌ ).
با پیروزی انقلاب اسلامی در 1357 ش، نام باشگاه به «استقلال» تغییر یافت («معرفی»، همانجا). تا‌کنون، بیشترین فعالیت باشگاه استقلال در رشته‌های فوتبال و فوتسال (= فوتبال سالنی) بوده است (موسوی‌زاده). 
از جملۀ افتخارهای کسب‌شدۀ ایـن باشگاه اینها ست: قهرمانی جام باشگاههای تهران در 8 دوره؛ قهرمانی جام باشگاههای کشور در 5 دوره؛ قهرمانی جام برتر باشگاههای کشور در 1384 ش؛ قهرمانی جام حذفی کشور در 1356 و 1378 ش؛ قهرمانی (1970 و 1990 م) و نایب‌قهرمانی (1991 م) باشگاههای آسیا (محمدنبی، 100؛ پارسا، 28- 38؛ «تالار ... »، بش‍‌ ). 

مآخذ

پارسا، علی‌اکبر و محمد بنی‌‌اسدی، تاریخچۀ دو تیم استقلال و پرسپولیس، تهران، 1379 ش؛ «تاریخچۀ باشگاه استقلال تهران»، آفتاب (مل‍‌ )؛ «تالار افتخارات»، کـانون هواداران بـاشگاه استقلال (مل‍‌ )؛ محمدنبی، حسین، فوتبال در ایران، تهران، 1384 ش؛ «معرفی باشگاههای تهرانی: استقلال (تاج)»، همشهری، ضمیمۀ هفتگی، تهران، 31 شهریور 1382، شم‍ 173؛ موسوی‌زاده، حسن، تحقیقات میدانی؛ نیز:

Aftab, www.aftabir.com/ articles/ view/ sport/ federa (acc. 7/ 1/ 2020); Esteghlaltehran, www. esteghlaltehran fc. com/ fa/ esteghlalalintroduce/ establishmenthistory. 
حسن موسوی‌زاده