خواب گزاری

در گروس دیدن پسربچه در خواب بدیمن و دختربچه خوش‌یمن است و زن حامله اگر در خواب دختربچه‌ای را ببیند، پسر به دنیا می‌آورد و هر دو سلامت خواهند بود (هاشم‌نیا، 87). در میان کردها، به خواب دیدن کور شدن کسی نشانۀ مرگ یکی از بستگان است (پرنیان، 188). در سیرجان، اگر کسی ببیند که یک چشمش را از دست داده است، یکی از برادرانش خواهد مرد (مؤیدمحسنی، 460).

در سروستان، تعبیر حیوانات در خواب متفاوت است؛ برخی حیوانات نشان دشمن و برخی نشان دوست‌اند؛ برخی بخت و اقبال، و برخی بدبختی را به ارمغان می‌آورند. اگر فردی خواب درنده‌ای دید که به او حمله می‌کند، باید چیزی خیرات کند تا خطر رفع شود، چون خطری عظیم در کمین او ست (همایونی، فرهنگ، 369). میمون و عنکبوت در خواب خوش‌یمن است. سوار شدن بر فیل نشانۀ بلندی و پیشرفت، و دیدن شیر بدیمن است (ماسه، I/ 249). لرها باور دارند که دیدن عقرب در خواب نشانۀ دشمن دوست‌نما ست (اسدیان، 184) و کبوتر، کلاغ و خروس نشانۀ خبررسیدن از مسافر است (همو، 185). در ایزدخواست، دیدن شیر و پلنگ در خواب نشانۀ آن است که از حکومت به وی سودی می‌رسد و تعبیر کفتار آن است که دشمن در کار او مکر و حیله می‌کند. تأویل خوک و گراز نیز محتاج ‌شدن به ظالم است و خرس و میمون به معنی رهایی از حیلۀ دشمنان است. دیدن شغال به این معنا ست که از صاحب خواب دزدی می‌شود، و باز و عقاب یعنی بر جمعی از مردم سروری می‌یابد. جغد در خواب دشمنی است که باید از او دوری کرد. تعبیر بلبل و قمری و طوطی نیز همسر زیبا، و مرغ و خروس نشانۀ امنیت و ثروت است (رنجبر، 503).

در منطقۀ فامور فارس (ثواقب، 418)، تنکابن (خلعتبری، 100)، گیلان (شهاب، 418)، جزیرۀ کیش (مختار‌پور، 450) و میناب (سعیدی، همانجا)، دیدن ماهی در خواب به معنای ثروت و دختر و خوش‌یمنی است، اما به باور برخی از مردم میناب، دیدن ماهی در رودخانه نشانۀ غم و گرفتاری فکری است (همانجا).

در کازرون، اصولاً دیدن حیوانات در خواب نشانۀ عیال‌وارشدن است (حاتمی، 145). در سیرجان دیدن شیر در خواب نشان برکت و رونق کار است (مؤیدمحسنی، 462). در میناب دیدن حیوانات اهلی در خواب خوب است (سعیدی، 390). در میان لرها، دیدن شپش در خواب نشان پول‌دار شدن است (اسدیان، همانجا). در روستاهای کوهپایۀ ساوه، دیدن آهو در خواب خوب نیست (سالاری، 378). در میان کردها، به خواب دیدن موش نشانۀ وجود دزد در اطراف خانه است (پرنیان، 189). در باور مردمی، اگر کسی در خواب زنبور عسل ببیند، به زودی ثروتمند خواهد شد (ماسه، I/ 250). در تنکابن، قورباغه نشانۀ دشمنی و دعوا و کدورت است (خلعتبری، 99). در ناحیۀ فارس، اگر کسی خواب ببیند که شتر جلو در خانه‌اش زانو زده است، تابوتی به در خانه‌اش خواهند آورد (ثواقب، 419؛ همایونی، گوشه‌ها ... ، 157؛ ماسه، I/ 249). اهالی فارس باور دارند که اگر کسی در خواب ببیند سوار شتر است و روی گردن شتر نشسته، عمرش طولانی، اگر پشت شتر نشسته باشد، عمرش نصفه، و اگر روی دم شتر باشد، آخر عمرش است (همایونی، همانجا). به باور برخی، سوار شدن بر شتر در خواب نشان بلندی و پیشرفت است (ماسه، همانجا) و در راور و کازرون، شتر نشان فرشته است (کرباسی‌، 150؛ حاتمی، همانجا). در ایزدخواست، اگر کسی در خواب ببیند که بر شتر سوار شده است، ثروت به دست می‌آورد، اما تعبیر شتر بی‌افسار در خواب، دشمن است (رنجبر، 501). در همان‌جا تعبیر شتر جهازدار، سفر حج و یا انجام کاری است که ثواب حج را دارد (همو، 503). در منطقۀ فامور فارس، اگر در خواب شتری انسان را دنبال کند تا به او برسد و روی سینه‌اش بخوابد، فرد به زودی می‌میرد؛ اگر کسی سوار شتر شود یا در عقبش راه رود، عمرش کوتاه است و به زودی می‌میرد؛ اما اگر جلو شتر راه برود، عمرش طولانی است (ثواقب، 418- 419). بومیان جزیرۀ کیش معتقدند که اگر شتر در خواب کسی را دنبال کند، به زودی باران می‌بارد (مختارپور، همانجا). گرفتن مهار شتر در دست و راه رفتن نشانۀ رفع غم و اندوه است (سعیدی، 391).

در تنکابن و ایزدخواست، اگر کسی گوسفندی در خواب ببیند، روزی و ثروت به دست می‌آورد (خلعتبری، رنجبر، همانجاها). دیدن روغن گوسفند و گاو به معنای آن است که سودی از نزدیکان به وی می‌رسد (همانجا). در فامور فارس، اگر کسی خواب ببیند که قوچ گله از میان می‌رود، بد است و حاکی از آن است که یکی از افراد مشهور می‌میرد (ثواقب، 419).

در بیشتر جاهای ایران مثل سیرجان (مؤید‌محسنی، 460)، خراسان (شکورزاده، 316) و سروستان (همایونی، فرهنگ، 369) دیدن اسب در خواب نشانۀ مراد است. در میان بومیان جزیرۀ کیش، دیدن اسب یا هر وسیله‌ای که انسان بر آن سوار شود، میمون و مبارک و نشانۀ پیشرفت است (مختارپور، همانجا). در میان کردها (پرنیان، همانجا) و همچنین در ایزدخواست (رنجبر، 502)، هرکس در خواب ببیند که سوار بر اسبی با زین و برگ مرتب است، با شخص ثروتمندی ازدواج خواهد کرد. در فارس، اگر کسی ببیند که سوار بر اسب است، برایش نشانۀ خوبی است. اگر کسی خواب دید که دیگری سوار اسب است، برای آن شخص هم خوب می‌شود، خاصه اگر اسب سفید باشد (همایونی، همانجا). در همان‌جا، رنگ اسب هم می‌تواند در تعبیر اثر داشته باشد؛ اگر کسی خواب اسب قرمزرنگ را ببیند، بیماری سختی می‌گیرد و خدا برایش به خیر بگذراند (همو، گوشه‌ها، 157). در باور مردم، دیدن اسب ابلق در خواب نشان زوال قدرت است (ماسه، همانجا) و دیدن اسب سفید، تعبیرش این است که فرد به‌ زودی خواهد مرد (همانجا).

در سقز، اگر زن حامله‌ای در خواب خود را بر اسب سوار ببیند، فرزندش نابغه می‌شود (فاروقی، همانجا). در گروس، الاغ در خواب نشان شیطان است (هاشم‌نیا، همانجا). برخی هم باور دارند که سوار شدن بر الاغ در خواب علامت ثروت است (ماسه، همانجا). در میان کردها، به خواب دیدن قاطر بدشگون است (پرنیان، همانجا). در راور (کرباسی، همانجا) و در فامور فارس (ثواقب، 418)، دیدن قاطر در خواب نشانۀ قاتل، و دیدن خر در خواب نشانۀ خبر است. در ایزدخواست، کسی که قاطر را در خواب می‌بیند، باید از مردم بد دوری کند، در غیر این صورت دچار گرفتاری می‌شود (رنجبر، همانجا). در گروس، دیدن روباه در خواب خوش‌یمن است (هاشم‌نیا، 87)، اما در میان کردها، نشانۀ دشمن مکار است (پرنیان، 188). از نگاه برخی از گروسیها، دیدن خرگوش در خواب بدیمن است (هاشم‌نیا، همانجا)، ولی کردها آن را نشانۀ فرزند زیرک می‌دانند (پرنیان، همانجا). در ایزدخواست گرگ در خواب، شر (هاشم‌نیا، همانجا) و در میان کردها نشانۀ دشمن خطرناک است (پرنیان، 189). در سیرجان گرگ را اجل می‌دانند (مؤیدمحسنی، 460).

در فامور فارس و در بسیاری جاها، دیدن مرغ و ماهی در خواب، رسیدن به آرزو و هدف و دولت و پادشاهی (هدایت، هاشم‌نیا، همانجاها؛ علمداری، 190؛ شکورزاده، 317؛ سرلک، 67) و ثروتمندشدن است (نک‍ : اسدیان، 185؛ مقدم، 1/ 576؛ فاروقی، مؤیدمحسنی، همانجاها؛ مشایخی، 160). در میناب، خوردن مرغ و ماهی در خواب با هم، نشانۀ بزرگی و نام‌آوری است (سعیدی، 391-392). در سیرجان و میناب، مار سفید فرشته، و مار سیاه دشمن است (مؤیدمحسنی، همانجا؛ سعیدی، 391). تقریباً در همه جای ایران، دیدن مار در خواب نشانۀ دشمن است (هاشم‌نیا، 86؛ مشایخی، 159؛ ماسه، I/ 249) و اگر کسی در خواب ماری را بکشد، تعبیرش این است که بر دشمنش پیروز می‌شود (نک‍ : سالاری، 378؛ پرنیان، 188؛ طباطبایی، 449؛ مشایخی، سرلک، همانجاها؛ حاتمی، 145). در میان کردها، به خواب دیدن مار سیاه نشانۀ رسیدن خبر بد است (پرنیان، همانجا). تقریباً در کل ایران، این باور وجود دارد که اگر کسی مار در خواب ببیند، مال نصیبش می‌شود (طباطبایی، شکورزاده، حاتمی، همانجاها؛ هدایت، 67؛ همایونی، فرهنگ، 368؛ شهاب، 148). لرها دیدن مار را در خواب مراد می‌دانند (اسدیان، 183). به باور اهالی راور، دیدن یک مار در خواب نشانۀ دشمن، و چندین مار نشانۀ مال و ثروت است (کرباسی، 150). در ایزخواست و جنت رودبار رامسر، می‌گویند مار مالی است که از دشمن به دستشان می‌رسد (رنجبر، 503؛ پناهی، 188). به باور اهالی منطقۀ فامور فارس، اگر کسی در خواب مار و شپش بکشد، ضرر می‌کند، زیرا مار نشانۀ به دست آوردن مال است (ثواقب، 418). در تنکابن، گاهی مار نشانۀ دشمنی و دعوا ست (خلعتبری، 100). الموتیها معتقدند که خواب دیدن مار نشانۀ اختلاف میان خویشان است، یا اینکه فرد دشمن بسیار دارد (عسگری، 1/ 43). بومیان جزیرۀ کیش باور دارند کسی که در خواب مار دنبالش کند، پول‌دار می‌شود (مختارپور، 450). در فرهنگ مردم میناب، دیدن مار (به خصوص مار بزرگ) در خواب شگون ندارد (سعیدی، همانجا). در همان‌جا، اگر ماری به دنبال شخصی رفت، یعنی آن شخص نذرش را ادا نکرده است (همو، 392).

مردم گروس و بیجار معتقدند گاو زنده در خواب نشانۀ دیدن شخصیتی بزرگ، و گاو مرده در خواب نشانۀ مردن شخصی بزرگ است (هاشم‌نیا، همانجا). در میان ایرانیان گاو و گوساله در خواب نشانۀ دشمن است (هدایت، ماسه، همانجاها). اگر کسی خواب ببیند که گاوها با هم می‌جنگند، یکی از اعضای خانواده‌اش خواهد مرد (همو، I/ 250). اصولاً در باور مردم ایران، دیدن گاو در خواب، نشانۀ بلا ست (کرباسی، همانجا). مردم ایزدخواست می‌گویند که گاو چاق و ماده در خواب، سال خوب و پرنعمت، و گاو لاغر سال بد و گرانی غلات است (رنجبر، 502). مردم تایباد باور دارند که اگر کسی گاو در خواب دید، نباید خواب را تعریف کند، چون شگون ندارد؛ صبح که بیدار شد باید به گنجشکان و کبوتران دانه بدهد (مشایخی، 160). اهالی سیرجان معتقدند که اگر گاو کسی را در خواب شاخ بزند، مال و ثروت به دست می‌آورد (مؤیدمحسنی، 460). در برخی مناطق، تعبیر سگ نیز در خواب دشمن است (هاشم‌نیا، 87؛ سعیدی، اسدیان، همانجاها). همچنین به خواب دیدن سگ نشان تهاجم و حمله است (ماسه، I/ 249). در ایزدخواست، دیدن سگ در خواب به این معنا ست که در خانواده بدی پیدا می‌شود (رنجبر، 503). در فارس و تنکابن، اگر در خواب، سگ کسی را گاز بگیرد، نشانۀ شر است و ممکن است درگیر دعوا شود (ثواقب، خلعتبری، همانجاها).

در باورهای مردم گیلان (پاینده، 281)، سیرجان (مؤیدمحسنی، همانجا)، ایلام و لرستان (اسدیان، 185)، شیراز (همایونی، گوشه‌ها، 185) و تقریباً در همه جای ایران افتادن یا کشیدن دندان در خواب بدون خون‌ریزی نشانۀ فوت یکی از افراد آن خانواده است و اگر خون‌آلود باشد، خواب باطل، و خطر رفع شده است. در دماوند، اگر دندانهای جلو بیفتد، پدر و مادر فرد می‌میرند (علمداری، 190). در اردکان، اگر در خواب ببیند دندانش را کشیده است، از چیزی طمع می‌برد (طباطبایی، همانجا). به باور ایرانیها، هر کسی در خواب ببیند که دندانهایش افتاده است، می‌میرد (هدایت، همانجا). در شیراز و تایباد، اگر کسی در عالم رؤیا ببیند که یکی از دندانهای پایینش افتاده، یکی از بستگان مادری، و اگر یکی از دندانهای بالایی افتاده، یکی از بستگان پدری‌اش می‌میرد (همایونی، گوشه‌ها، 157؛ مشایخی، 159). به باور ایرانیها، اگر در خواب دندانی بیفتد و خون از آن جاری شود، یکی از اعضای خانواده می‌میرد، و اگر خون جاری نشود، یکی از دوستان می‌میرد. اگر در رؤیا، یکی از دندانهای پیشین را از دست بدهد، یکی از خویشان نزدیکش می‌میرد، و اگر دندان آسیابش افتاده باشد، یکی از خویشاوندانش می‌میرد. اگر کسی در خواب ببیند که همۀ دندانهایش ریخته، به زودی خواهد مرد (ماسه، I/ 249-250). در جاهایی مثل سیرجان، فامور فارس و کازرون، اگر دندان جلو کنده شود، قوم و خویش بسیار نزدیک می‌میرد و اگر دندان آسیاب کنده شود، قوم و خویش دور می‌میرد (بختیاری، 328- 329؛ ثواقب، 418؛ حاتمی، 145).

اگر کسی در خواب ببیند که موهایش ریخته و طاس شده است، به زودی هدیه‌ای دریافت خواهد کرد (ماسه، I/ 248). به باور لرها و اهالی ایلام، گیسوی بلند در خواب زن، دلیل وقار یافتن است (اسدیان، 184). در راور و سیرجان، دیدن چیدن موی زن در خواب‌، نشان غم، و چیدن موی مرد، فراغت از غم است (کرباسی، 150؛ مؤیدمحسنی، 462). در ایزدخواست، بر این باورند که موی بلندِ سر در خواب، نشانۀ غم و ناراحتی است و تعبیر کندن مو جدایی از همسر است (رنجبر، 502). در فامور فارس، می‌گویند که تراشیدن مو در خواب، بد و علامت مرگ است (ثواقب، 419). در سقز، دیدن زنی با گیسوی پریشان در خواب، نشانۀ به وجود آمدن ناراحتی برای آن زن است (فاروقی، 39). در سیرجان، سفید شدن مو در خواب، رفتن به زندان است (مؤیدمحسنی، همانجا). در میناب، اگر زنی در رؤیا مویش را شانه کند، بیوه می‌شود (سعیدی، 392). قشقاییها نیز تراشیدن ریش در خواب را خطرناک می‌دانند (بهمن‌بیگی، 83).

در گروس، تهران و تنکابن، تعبیر بوسه در خواب، دوری است (هاشم‌نیا، 87؛ هدایت، 66؛ خلعتبری، 99). به باور ایرانیها، اگر کسی در خواب ببیند که با یکی از آشنایان روبوسی می‌کند، تعبیرش این است که به زودی میانه‌اش با او به هم خواهد خورد (ماسه، همانجا). در تنکابن و میناب، دیدن پول در خواب نشانۀ فقر و بیچارگی و اتفاق بد، و دلیل اندوه و گرفتاری است (خلعتبری، 100؛ سعیدی، 391). اهالی سروستان باور دارند که اگر کسی در خواب دید پول می‌شمارد، از او دزدی می‌شود (همایونی، فرهنگ، 369).

در میان کردها، دیدن برهنگی در خواب خوش‌یمن نیست؛ اگر کسی خواب ببیند که پایش برهنه است، همسرش می‌میرد (پرنیان، 189). در ایزدخواست، اگر دید لخت و برهنه است، محترم می‌شود و به مقصود می‌رسد (رنجبر، همانجا)، اما اهالی جنت رودبار رامسر می‌گویند اگر کسی دید برهنه و بدون لباس است، کارهای خوبش اندک است و فقر دامنش را خواهد گرفت (پناهی، 188).

اگر کسی در خواب ببیند که لباس سبز پوشیده، به زودی بیمار می‌شود و اگر سفید پوشیده، خوش‌یمن و مبارک است (ماسه، I/ 249). در ایزدخواست، شل شدن بند شلوار زنان در خواب نشان آمدن شوهرشان از سفر است و برای دختران، تعبیرش آن است که به زودی شوهر خواهند کرد (هاشم‌نیا، 86). در میان لرها، ایزدخواستیها، و سیرجانیها لباس نو رسیدن به مقام والا ست و حرمت و حشمت خواب‌بیننده زیاد می‌شود (اسدیان، 185؛ رنجبر، 501؛ مؤیدمحسنی، همانجا). مردم ایزدخواست می‌گویند که لباس سفید در خواب نشانۀ آن است که از جایی سود و احترام به او می‌رسد، لباس زرد بیماری، لباس سبز تندرستی و لباس قرمز سیاست یا تنبیهی است که از طرف حکومت اعمال می‌شود (رنجبر، 502). تنکابنیها باور دارند که لباس نو نشانۀ مرگ است (خلعتبری، 99).

در ایزدخواست و سقز، کفش در خواب نشانۀ ناراحتی است (هاشم‌نیا، 87؛ فاروقی، همانجا). به باور ترکمنهای ایران، اگر کسی در خواب کفش یا جورابش را گم کند، پس از بیدارشدن باید همان را به بچه‌یتیمی ببخشد، وگرنه یکی از نزدیکانش می‌میرد (بیگدلی، 516؛ معطوفی، 3/ 2090). در ایزدخواست و کازرون، تعبیر پوشیدن کفش در خواب ازدواج، و تعبیر بیرون‌آوردن آن طلاق است (رنجبر، 502؛ حاتمی، 145). در گروس، برداشتن چادر یا روسری در خواب نشان آبروریزی است (هاشم‌نیا، همانجا). در تایباد، اگر دختری در خواب کفش و چادر ببیند، ازدواج می‌کند (مشایخی، 159). در گروس، گم‌شدن در خواب خوش‌حالی است (هاشم‌نیا، همانجا)، ولی در اردکان، گیلان و الموت، اگر کسی در خواب لنگه‌کفش یا گیوۀ خود را گم کند، همسر یا یکی از بستگانش می‌میرد (طباطبایی، 449؛ پاینده، 281؛ عسگری، 1/ 42). در سروستان، اگر کسی خواب دید که چیزی را گم کرده است، چیزی پیدا می‌کند (همایونی، همانجا). در گیلان، اگر دختری خواب ببیند که لنگه‌کفش پیدا کرده است، شوهر می‌کند (پاینده، همانجا). در فرهنگ مردم الموت، اگر کسی در خواب، لنگه‌کفشش را گم کند، به زیارت می‌رود (عسگری، همانجا). سیرجانیها می‌گویند که گم شدن کفش و چادر در خواب نشانۀ مرگ شوهر است (مؤیدمحسنی، 460)، ولی مردم میناب باور دارند که گم‌شدن کفش جدایی و طلاق، و گم کردن مال نشان رزق و روزی است (سعیدی، 392).

در گروس، خون در خواب جنگ و جدال در کشور است (هاشم‌نیا، همانجا). در گیلان، اگر کسی در خواب خون ببیند، بهتر است در بیداری به سبزه و آب روان نگاه کند (پاینده، همانجا). به باور لرها و ایلامیها و مردم تایباد و سیرجان، دیدن خون در خواب، تعبیر خواب را باطل می‌کند (اسدیان، 186؛ مشایخی، 160؛ مؤیدمحسنی، 462). به باور اهالی روستای الاشت در مازندران، اگر کسی در خواب خون ببیند، خوب است، ولی اگر خواب ببیند که کسی را زده یا کسی او را زده و خونی نریخته، بد است و مشکلی ایجاد می‌شود (پهلوان، 143).