آزاد

آزاد [āzād]، از نشریات مشروطه‌طلبان و آزادی‌خواهان تبریز که به مدیریت رضا تربیت و محمود اشرف‌زاده، به طور هفتگی در همین شهر انتشار می‌یافت (تربیت، 405؛ کسروی، 95؛ براون، 2/ 172). آزاد به کوشش کتاب‌فروشی تربیت که از مراکز مهم مشروطه‌طلبی تبریز به شمار می‌رفت و نقش بسزایی در بیداری مردم این شهر داشت، تهیه می‌شد (همانجا).
شمارۀ اول آزاد در 24 ذیحجۀ 1324ق/ 8 فوریۀ 1907، با چاپ سنگی، در 4 صفحه منتشر شد (صدر هاشمی، 1/ 140-141؛ براون،2/ 172، 173). آزاد از نشریات‌مصور بود که تصاویر کسانی مانند محمدعلی‌شاه (پیش از استبداد صغیر) و سیدجمال‌الدین را به چاپ رسانده بود (صدر هاشمی، همانجا).

مآخذ

براون، ادوارد، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دورۀ مشروطیت، ترجمۀ محمد عباسی، تهران، 1377ش؛ تربیت، محمدعلی، دانشمندان آذربایجان، تبریز، 1373ش؛ صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، 1363ش؛ کسروی، احمد، تاریخ هجده سالۀ آذربایگان، تهران، 1313ش.

علی میرانصاری