آذر بیگدلی

آذَرِ بِیْگْدِلی [āzar-e beygdelī]، لطفعلی‌بیگ شاملو(۱۱۳۴-۱۱۹۵ق/۱۷۸۱-۱۷۲۲م)، شاعر و تذکره‌نویس. وی در اصفهان به دنیا آمد. در ایام کودکی او، به‌سبب بروز فتنۀ محمود افغان (۱۱۳۴ق) خانواده‌اش به ناچار از اصفهان به قم مهاجرت کردند. وی پس از مسافرتهایی،درخراسان به اردوی نادر پیوست و چندی به امور دیوانی مشغول شد، اما سرانجام، به تصوف روی آورد و در قم سکنا گزید و همان‌جا درگذشت.
وی با کسانی چون شعله، مشتاق، هاتف و شاعران دیگری که نهضت بازگشت ادبی را بنیاد نهاده بودند، مصاحبت و همکاری داشت و در شیوۀ شاعری از «طرز فصحای متقدمین» پیروی می‌کرد. آذر در بیشتر انواع شعر از غزل، قصیده، مثنوی و رباعی طبع‌آزمایی کرده است. قصاید وی در مدح جانشینان نادر، کریم‌خان زند و برخی از معاصران خود اوست. مضمون غزلیاتش غالباً عرفانی، اخلاقی و عاشقانه است.
آذر علاوه بر دیوان اشعاری مشتمل بر ۱۰ هزار بیت، یک مثنوی به نام یوسف و زلیخا دارد که آن‌را به شیوۀ یوسف و زلیخای جامی سروده است. مثنوی دیگری نیز به نام گنجینه، به تقلید بوستان سعدی به او منسوب است.
مهم‌ترین اثر آذر بیگدلی تذکرۀ عمومیِ معروف و مفصل او، آتشکده (ه‍ م) است که آن را در طی ۳۰ سال، به نام کریم‌خان گردآوری و تألیف کرده است.*

مآخذ

آذر بیگدلی، لطفعلی، آتشکده، بمبئی، 1277ق؛ آقابزرگ، الذریعة؛ گرجی‌نژاد، احمد، تذکرۀ اختر، به کوشش عبدالرسول خیام‌پور، تبریز، 1363ش؛ هدایت، رضاقلی، مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، تهران،1339ش؛ نیز:

Storey, C.A., Persian Literature, London, 1972.
جعفر شعار