اصفهان، بازار

اصفهان، بازار \bāzār-e esfahān\، یکی از بازارهای بزرگ و معروف ایران. مافروخی، به نقل از حمزۀ اصفهانی، از وجود بازاری پیش‌از اسلام در اصفهان خبر می‌دهد (ص 92) و ناصر خسرو نیز از بزرگی بنای بازار اصفهان یاد می‌کند (ص 166). معماری بازار کنونی باقی‌ماندۀ بازاری است که طرح آن در زمان شاه عباس ریخته شد و مسجد جامع و مسجد شاه (امام فعلی) را به هم مرتبط می‌ساخت. قسمت جنوبی بازار دور میدان نقش جهان و از ضلع شمالی میدان به‌طرف شمال شرقی شهر تا مسجد جامع کشیده می‌شود (بختیار، 320, 335). به‌فرمان شاه عباس، هر صنفی در یک بازار گرد آمده بود (شاردن، 7 / 134)، که به نام آن صنف نامیده می‌شد. سمت راست ورودی اصلی بازار، ضراب‌خانۀ سلطنتی قرار داشت. سردر بازار قیصریه با کاشی معرق، مقرنس و نقاشیهای رضا عباسی تزیین شده است (نک‍ : هنرفر، 465؛ بختیار، 321, 326). بازار اصفهان افزون‌بر راسته‌ها، سراها، تیمچه‌ها، شامل چند مسجد، مدرسه، حمام و کاروان‌سرا ست، که برخی مخصوص صنفهایی معین بوده است؛ همچنین بناهایی مانند کاروان‌سرای مادر شاه، مسجد حکیم، حمام شاه و مدرسۀ جدۀ کوچک در منطقۀ بازار اصفهان قرار داشته‌اند (بختیار، 322-329). 

در دورۀ اخیر، با ساخته‌شدن خیابانهای جدید، بازار اصفهان تغییر زیادی کرده، و برخی قسمتهای آن به کلی از میان رفته است (همو، 331-333). 

مآخذ

 شاردن، ژان، سیاحت‌نامه، ترجمۀ محمد عباسی، تهران، 1345 ش / 1966 م؛ مافروخی، مفضل، محاسن اصفهان، به‌کوشش جلال‌الدین طهرانی، تهران، 1352 ش؛ ناصرخسرو، سفرنامه، به‌کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، 1354 ش؛ هنرفر، لطف‌الله، گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان، اصفهان، 1344 ش؛ نیز: 

Bakhtiar, A., «The Royal Bazaar of Isfahan», Iranian Studies, Boston, 1974, vol. VII, nos. 1-2. 

فریبا افتخار