اشکفت گل گل

اشکفت گل‌گل \eškaft-e golgol\، یک فتح‌نامۀ آشوری در پشتکوه، واقع در استان ایلام امروزی. این فتح‌نامه در حدود 30 کیلومتری جنوب شهر ایلام، در نزدیکی رودخانۀ کُنجان چم، بر صخره‌ای در دامنه‌های جنوب غربی کبیرکوه کنده شده است. لویی واندِن‌بِرگ آن را در تابستان 1351 ش / 1972 م، هنگام بررسی منطقۀ مرکزی پشتکوه لرستان، کشف کرد (واندن‌برگ، 209؛ گریسن، 29). 
این فتح‌نامه نقش‌برجسته‌ای است به‌بلندی 128 و پهنای 82 سانتی‌متر که یک شاه یا سپهسالار آشوری را به‌همراه نماد چند خدا و یک کتیبۀ آسیب‌دیده نشان می‌دهد. لوین و گریسن در 1975 م، شرح نقش‌برجسته و ترجمۀ کتیبه را برای نخستین بار منتشر کردند. آنچه از کتیبه باقی مانده، دربرگیرندۀ ستایش خدایان، شرح لشکرکشی به مناطقی نامعلوم و فتح شهری نامشخص، و در پایان طلب آمرزش برای اخلاف شاه و نفرین بر کسانی است که به این فتح‌نامه آسیب برسانند (همو، 36-37). ازآنجاکه این کتیبه آسیب فراوان دیده است، لوین و گریسن براساس شیوۀ نگارش و شواهد تاریخی، احتمال داده‌اند که این فتح‌نامه مربوط به زمان سناخریب یا اسرحدون یا آشوربانی‌پال (668 - 627 ق‌م) باشد (همو، 33). جولین رید براساس جزئیات نقوش و نماد خدایان به تصویر درآمده در این نقش‌برجسته، حدس می‌زند که این فتح‌نامه طی جنگهای آشور و ایلام بین سالهای 653 تا 646 ق‌م، به‌دستور یکی از سرداران آشوربانی‌پال ایجاد شده است (رید، 42). از سوی دیگر، وان‌دِراِسپک براساس شواهدی از کتیبه و مدارک تاریخی، این فتح‌نامه را به اسرحدون نسبت داده است (ص 45, 47).

مآخذ

Grayson, A. K. and L. D. Levine, «The Assyrian Relief from Shikaft-i Gulgul», Iranica Antiqua, Leiden, 1975, vol. XI; Reade, J. E., «Shikaft-e Gulgul: Its Date and Symbolism», ibid, 1977, vol. XII; Vanden Berghe, L., «Pusht-i Kūh, Luristān», Iran, London, 1973, vol. XI; Van der Spek, R. J., «The Assyrian Royal Rock Inscription from Shikaft-i Gulgul», Iranica Antiqua, Leiden, 1977, vol. XII. 

کامیار عبدی