هملون، غارها

هملون، غارها \ qārhā-ye hamelūn \ ، نام غارهایی در 6کیلومتری شمال میگون، در تنگۀ هملون. 
در حد فاصل ابتدای تنگۀ هملون در مسیر میگون به شمشک، و جبهۀ شمالی رودخانۀ تنگۀ هملون، غارهایی وجود دارد که از میان آنها دو غار از همه مشهورترند و به هملون کوچک و هملون بزرگ معروف‌اند. یکی از آنها در فاصلۀ حدود یک‌کیلومتری ابتدای تنگه و در ارتفاع 400‘2متری از سطح دریا واقع شده است و غار دوم به فاصلۀ حدود 700متری غار اول در سمت غرب، و در ارتفاع 477‘2متری از سطح دریا جای دارد. 
از ابتدای تنگۀ هملون پس از 15 دقیقه راه‌پیمایی، کمی بالاتر از رودخانه، زیر یک طاق سنگی بزرگ، غاری وجود دارد که هملون کوچک خوانده می‌شود. درازای این غار حدود 60 متر، و کف آن اغلب مرطوب و لغزنده است و در انتهای آن سنگ‌چین پلکانی بزرگی برای سهولت تردد غارنوردان کار گذاشته شده است. 

 در ابتدای غار هملون کوچک تالار نسبتاً بزرگی با 12 متر درازا و 2 متر ارتفاع وجود دارد و استالاکتیتها از سقف آن آویزان‌اند. سطح تالار غار صاف، و کف آن پوشیده از خاک نرم و مرطوب همراه با فضولات احشام است. مهم‌ترین قسمت غار هملون کوچک محوطۀ گنبدی‌شکلی است که برای رسیدن به آن باید از کنار یک پرتگاه و داخل یک دهلیز سنگی گذشت. این محوطه را که یکپارچه از سنگهای سفید و آهکی، و شاخص‌ترین قسمت غار است، «گنبد مرمری» می‌نامند، ولی در اثر یادبودها و نقش‌ونگارهایی که توسط افراد مختلف بر روی آن نقش گردیده، لطمۀ بسیاری به زیبایی آن وارد شده است. در روبه‌روی تالار یک شیب تند و خطرناک 5 متری وجود دارد که غارنوردان با کمک طناب از آن پایین می‌روند و پس از عبور از یک دهلیز به بخش انتهایی غار، در عمق 28متری می‌رسند. 
برای رسیدن به غار هملون بزرگ باید چند دقیقه‌ای از یک دامنۀ پرشیب پس از غار هملون کوچک بالا رفت. غار هملون بزرگ که با شیب ملایمی به طرف پایین رفته است، دهانه‌ای با حدود 3 متر پهنا، یک متر بلندی و حدود 100 متر درازا دارد. چند متر پس از ورودی غار، محوطۀ وسیعی وجود دارد که دارای یک تالار بسیار بزرگ سنگی بدون استالاگمیت و با ارتفاع 5 متر است و هیچ راه و حفره‌ای در آن نیست. دو سمت تالار دارای بریدگیهای کم‌عمق شکاف‌مانند است و در سمت چپ آن، مدخل تنگ حفره‌ای باریک و کوتاه 10متری زیرزمینی وجود دارد. انتهای تالار به دهلیزی حدوداً 33متری می‌رسد. این دهلیز دارای سنگهای بزرگ طاقچه‌مانند از سنگهای آهکی است و در حفره‌های کوچکی که در گوشه و کنار آن قرار دارد، می‌توان این سنگهای آهکی را دید. اما بیشتر آنها از لطمه و تخریب انسانی مصون نمانده، و زیبایی خود را از دست داده‌اند. 
در بعضی نقاط غار حفره‌هایی دیده می‌شود که جویندگان اشیاء عتیقه کنده‌اند؛ یکی از این گودالها حدود دو متر عمق دارد. در برخی نقاط به‌خصوص قسمت انتهای تالار، رسوبات سیلابهای بهاری انباشته شده است. 
بررسی و کارشناسی باستان‌شناسی نشان داده که غارهای تنگۀ هملون، هزاران سال پیش، محل سکونت یا پناهگاه افرادی بوده است که در اطراف آن زندگی شبانی یا کشاورزی داشته‌اند. 
این غارها در حال حاضر بیشتر توسط کوهنوردان، و به‌ویژه غارنوردان مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

سیما صفری