ورزا، گردنه

ورزا، گردنه \ gardane-ye varzā \ ، گردنه‌ای در خط‌الرأس کوههای نور البرز مرکزی میان قله‌های سرک‌چال وخط‌الرأس خلنو. 
درۀ ورزا درۀ پرآبی است که از جان‌پناه مطبخ در شمال روستای لالان به گردنۀ ورزا می‌رسد و پررفت‌وآمدترین راه صعود به خلنو است. این گردنه حدود 900‘ 3 تا 000‘4 متر از سطح دریا بلندی دارد و در جهت شرق به غرب کشیده شده است و روی خط‌الرأس قله‌های اطراف آن، قله‌هایی با ارتفاع بیش از 000‘4 متر واقع‌اند. دو سوی گردنه، به دو دشت بزرگ منتهی می‌شود؛ یکی در سمت شمال، پشت قله‌های معروف به ورزابها که رود بزرگ لار از میان آن می‌گذرد و چشمه‌های فراوانی دارد و به دوآب خرسنگ منتهی می‌گردد؛ و دیگری دشت جنوبی که همان دشت جانستون (در جنوب شرقی) و تنگۀ ورزا (در جنوب غربی) است که امتداد تنگۀ ورزا به تنگۀ معروف لالان و آبشار لالان (خلنو) می‌رسد. 
از روی گردنه در 4 سو به ترتیب از شمال قله‌های خلنوبزرگ و برج و پالون‌گردن، از جنوب قله‌های سرک‌چال، از غرب هرزه‌کوه و از شرق وزوا و جانستون دیده می‌شوند. یک تپۀ حدود 100متری میان این گردنه قرار گرفته است که آن را به دو بخش تقسیم می‌کند. ورزا در گویش محلی به معنی گاو نر است. مردم محلی این گردنه را بُزه‌رو نیز می‌خوانند؛ این نام به معنای جایی است که فقط بز کوهی از آن می‌گذرد. از چند مسیر می‌توان به گردنۀ ورزا رسید: 
1. از گردنۀ لجنی در محدودۀ کوهستانی شمشک باید به طرف قلۀ سرک‌چال و سپس قلۀ ورزا رفته، از قلۀ آخری با یک فرود چندصد متری (ح 250 متر) در جهت خط‌الرأس کوه برج فرود آمد. 
2. از طریق دوآب‌خرسنگ و قلۀ جانستون باید به تدریج در جهت شرق ارتفاع گرفته، تا به قلۀ برج رسید و از آنجا در جهت سرک‌چال ارتفاع را کم ‌کرد. 
3. از راه ولایت‌رود و گاجره در جادۀ کرج ـ چالوس و در سمت غرب کلون‌بستک باید مسیر رودخانه را در جهت شمال کلون‌بستک (خورتوئک) ادامه داد، با یک راه‌پیمایی طولانی 10ساعته به پای قلۀ ورزا رفت و شیب تند را تا سر قله بالا رفت و در نهایت با کاهش ارتفاع به گردنه رسید که البته این راه بسیار طولانی است. 
4. بهترین راه صعود به گردنه، حرکت از جهت رود لالان از روستای لالان و به طرف تنگه و آبشار، و ارتفاع گرفتن تدریجی به طرف قلۀ ورزا و در پایان کاهش ارتفاع و رسیدن به گردنۀ ورزا ست. 

مآخذ

 بهرامی‌نیا، عباس (از اعضای هیئت کوهنوردی شمیران) و نادر ضرابیان (از اعضای هیئت کوهنوردی لواسان)، گفت‌وگو با مؤلف؛ تحقیقات میدانی مؤلف.

سیما صفری