نظامی گنجوی، بوستان

نظامی گنجوی، بوستان \ būstān-e nezāmī-ye ganjavī \ ، بوستانی واقـع در میـدان ونک، خیابان شهیـد عباسپور (توانیر)، خیابان نظامی گنجوی، در ناحیۀ 5 از منطقۀ 6 شهرداری تهران.
بوستان نظامی از شمال به ساختمانهای مسکونی در خیابان پدران، از جنوب به تونل رسالت، از شرق به خیابان نظامی گنجـوی، و از غرب به خیابان پنجاه و سوم سید جمال‎الدین اسدآبادی منتهی می‎شود.
بوستـان نظامی با 147‘15 مـ2 مساحت، در 1375 ش به بهره‎برداری رسید. پیش از احداث بوستان، این مکان دره‎ای بود که در آن مسیلی قرار داشت و فاضلاب خانه‎های اطراف به آن ریخته می‎شد.
بوستان نظامی دارای دو در ورودی است؛ یکی ورودی اصلی که در ضلع شرقی، و دیگری ورودی‎ای که در ضلع غربی قرار دارد. در تمام نقاط بوستان به‌سبب شیب زیاد، پله‎های بسیاری وجود دارد؛ این پلکانی‌بودن، گردش در آن را برای گردشگران دشوار کرده است.
آب آشامیدنی بوستان از آب لوله‌کشی شهری است، اما آبیاری فضای سبز آن از آب قنات یوسف‎آباد تأمین می‎شود و مخزنی نیز برای ذخیرۀ این آب در زیرزمین احداث شده است.
دو آب‌نما به مساحت کلی 350 مـ2، در مرکز و غرب بوستان وجود دارد و ازآنجاکه بوستان از شیب زیادی برخوردار است، هر دو آب‌نما به‎صورت پلکانی به طرف پایین سرازیر شده‌اند. هرکدام از این آب‌نماها از چند حوضچۀ دایره‎ای‌شکل با کاشی‌کاریهای فیروزه‎ای‌رنگ تشکیل شده، و دارای فواره‌اند.
گونه‎های گیاهی این بوستان عبارت‌اند از: انوع سرو، کاج نوئل، کاج تهران، افرا، بید مجنون، اقاقیا، نارون، ماگنولیا، کُتناستر (شیر خشت)، چنار، صنوبر، سپیدار، زبان‌گنجشک، ابریشم مصری، ارغوان، برگ بو، درختچه‌پر، توری، یاس هندی، بربریس، پیروکانتا، بوداغ و جـز آنها. همچنین 258‘4 مـ2 از بـوستان نظامی به‌ چمن‌کاری، 448 مـ2 به کاشت رُز، و 824 مـ2 به کاشت درختچه‌های تزیینی اختصاص داده شده است.
دو ساختمان به مساحت کلی 292 مـ2 برای مدیریت بوستان وجود دارد: یکی در ضلع شرقی، ابتدای ورودی اصلی، و دیگری در جنوب بوستان.
در این بوستان، ساختمانها و مراکز مهمی وجود دارد که ازجمله می‎توان به ساختمان معاونت امور اجتماعی و فرهنگی منطقۀ 6 شهرداری تهران، مرکز مشارکتهای مردمی زیست‌محیطی، شورایاری محلۀ شیراز، دفتر همشهری محلۀ 6، نگارخانۀ هفت‌پیکر، سالن برگزاری کنفرانس، باشگاه شهروندان جوان، و واحد تربیت‌بدنی منطقۀ 6 در ضلع شمالی بوستان، و ساختمان خانۀ سلامت شهرداری وابسته به معاونت امور اجتماعی و فرهنگی منطقۀ 6 در جنوب بوستان اشاره کرد. کتابخانۀ بوستان نظامی نیز در 1386 ش افتتاح شده است.
تمامی ساختمانهای این بوستان از معماری زیبایی برخوردارند و بر حاشیۀ سردر آنها اشعاری از شاعران نامدار ایران با خطی زیبا نوشته شده است. همچنین تاکنون ‎3 مجسمه در این بوستان نصب شده است؛ یکی مجسمۀ نظامی گنجوی در ضلع شرقی، جلو در ورودی که در 1389 ش در این مکان قرارگرفته است. دیگری که مجسمۀ اصلی این بوستان به شمار می‌آمد، تندیس نظامی گنجوی اثر محمدعلی مددی بود که آن را در 1370 ش نصب کرده بودند و در 1389 ش ربوده شد. سدیگر مجسمۀ فلزی درختی است که در وسط میدان اصلی، در مرکز بوستان قرار دارد. 
دو آلاچیق یکی در شرق و دیگری در غرب بوستان وجود دارد که آلاچیق شرقی برای استراحت شهروندان، و آلاچیق غربی نمازخانۀ بوستان است. نیز دو سرویس بهداشتی، یکی زنانه و دیگری مردانه، در کنار هم در سمت چپ ساختمان سلامت ساخته‌اند. زمین‎بـازی کودکان هم بـا مساحت 290 مـ2 در ضلع غربی بوستان قراردارد که از وسایل بازی پیشرفته و کف‌سازی مناسب برخوردار است.
وسایل بدن‎سازی در مرکز، یک میز پینگ‎پونگ و یک میز شطرنج در شمال، و دو میز شطرنج نیز در غرب بوستان برای استفـادۀ شهروندان در نظر گرفتـه شده است. همچنین 375‘9 مـ2 مسیر پیاده‎روی در این بوستان وجود دارد و نوع سنگی که در این مسیر به‌کار برده شده، مالون است.
دورتا‌دور بوستان در ضلعهای شرقی، جنوبی و غربی، دیواره‎های کوتاه سنگی کشیده شده، و در ضلع شمالی، دیوار بلند سیمانی‎ای فضای بوستان را از ساختمانهای مسکونی جدا کرده است.
در این بوستان هر روز صبح ساعت ´7:30 ورزش صبحگاهی انجام می‎شود و بانوان محلۀ توانیر نیز در آن شرکت می‎کنند.

مآخذ

 اطلس بوستانهای شهر تهران، سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران، تهران، 1386 ش؛ دفتر مدیریت بوستان نظامی گنجوی، مصاحبه با مؤلف؛ شیرچی، ابراهیم، «شرحی از پروژه‎های انجام‌شده از سال 80 تاکنون»، شاهین (مل‍ ‌)؛ «ورزش صبحگاهی بانوان در پارک نظامی گنجوی»، اهالی توانیر (مل‍ ‌)؛ نیز:

Shahin, www. shahinhave. mihanblog. com. (acc. 24 / 3 / 1390); Ahalitavanir, www. ahalitavanir. blogfaicom (acc. 31 / 2 / 1386).
میترا راغب