ناران

ناران \ nārān \ ، در گذشته روستا، و امروزه محله‌ای در شهر لواسان. 
این محله در انتهای شرقی شهر لواسان جای دارد. ناران در گذشته روستای مستقلی بود و بافت تاریخی، حمام، امامزاده، مراتع، مزارع و تشکیلات ساختاری روستایی خاص خود را داشت؛ اما در سالهای پس از انقلاب اسلامی با گسترش خانه‌سازی در زمینهای دهستان لواسان کوچک، روستاهای این منطقه در یکدیگر ادغام شدند و شهر لواسان کنونی با طول بیش از 7 کمـ پدیدار گشت. 
محلۀ ناران در تابستانها حدود 70 خانوار، و در زمستانها حدود 50 خانوار جمعیت دارد. خانواده‌های شیخی، مهری و کردی از خانواده‌های اصیل و بومی شهر لواسان‌اند؛ به نظر می‌رسد کردیها از اوایل دورۀ قاجار یا اندکی پیش از آن، به این منطقه کوچانده شده باشند. 
در شمال شرقی محلۀ ناران کوه کَهو، و در شمال و شمال غربی آن کوه باغ‌دره و درۀ باغ‌دره قرار دارد. مهم‌ترین مزارع جنوب ناران جَهْرَک و کلاک نامیده می‌شوند. مردم ناران در گذشته به کشاورزی و دامداری اشتغال داشتند، اما امروزه بیشتر آنان به مشاغل خدماتی و دولتی روی آورده‌اند و تنها عدۀ انگشت‌شماری به حرفۀ باغداری مشغول‌اند. 
آب آشامیدنی محلۀ ناران از طریق شبکۀ آب‌رسانی شهر لواسان، و آب مورد نیاز برای کشاورزی در این محله از طریق رودخانۀ افجه تأمین می‌شود. ساختار کلی محلۀ ناران شامل یک خیابان اصلی شمالی ـ جنوبی به نام خیابان امامزاده است که در مرکز آن میدانی به نام میدان هفتِ تیر قرار دارد. در گذشته، بخش عمدۀ این میدان گورستان روستای ناران بود؛ اما امروزه اثری از آن باقی نمانده است و مردم این محله مردگان خود را در صحن امامزاده فضلعلی دفن می‌کنند. از این خیابان اصلی کوچه‌هایی به سمت شرق و غرب منشعب می‌شوند که طول کوچه‌های غربی بیشتر، و طول کوچه‌های شرقی به‌سبب برخورد با درۀ عمیق رودخانۀ افجه کمتر است. 
از بافت قدیم محلۀ ناران آثار زیادی بر جای نمانده است و بیشتر خانه‌های آن تخریب یا نوسازی شده‌اند و چند خانۀ باقی‌مانده نیز به‌سبب بی‌توجهی، آسیبهای فراوانی دیده‌اند و نمی‌توان از آنها نگهداری کرد. 
مهم‌ترین آثار تاریخی ـ فرهنگی محلۀ ناران، بنای امامزاده فضلعلی، حمام تاریخی و قلعۀ باستانی باغ‌دره است. بنای امامزاده فضلعلی در سمت غرب میدان مرکزی ناران واقع است که قدمت آن به سدۀ 7 یا 8 ق / 13-14 م می‌رسد. بنای حمام تاریخی محلۀ ناران لواسان در فاصلۀ صدمتری شمال امامزاده فضلعلی، در مجاورت خیابان اصلی واقع شده است و پیشینۀ آن به دورۀ صفویه بازمی‌گردد؛ این حمام چندین بار مرمت و بازسازی، و هویت آن به کلی دگرگون شده است. 
قلعۀ باستانی باغ‌دره در شمال محلۀ ناران و در انتهای یال شرقی کوه باغ‌دره قرار دارد و دیرینگی آن به دوران سلسله‌های هخامنشی و ساسانی بازمی‌گردد. این 3 اثر تاریخی در مهر 1382 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند. 
به گفتۀ اهالی محل، سبب نام‌گذاری روستای ناران به این نام روشن‌بودن مداوم آتشکده‌ای در این منطقه بوده است. در صورت درست بودن این مطلب بقایای آتشکدۀ یادشده را باید در حفاریهای باستان‌شناختی در محل قلعۀ باستانی باغ‌دره جست‌وجو کرد. 

ناصر پازوکی طرودی