لارهملون، محوطه تاریخی

لارهملون، محوطۀ تاریخی \ mohavvate-ye tārīxī-ye lār-hamelūn \ ، محوطه‌ای واقع در تنگۀ هملون. 
این محوطۀ تاریخی به ابعاد حدود 600 متر طول در شرق به غرب و 70 متر عرض در جهت شمال به جنوب، در °51 و ´28 و ´´12 طول شرقی، و °35 و ´58 و ´´53 عرض شمالی، در ارتفاع حدود 523‘2 متری از سطح دریا واقع شده است. در شمال این محوطه، رود کوچک تنگۀ هملون جریان دارد. 
در سطح محوطۀ تاریخی لارهملون، آثار معماری متعددی که عمدتاً به‌صورت پیهای سنگ‌چین و توده‌های سنگ است، دیده می‌شود. افزون بر آثار یادشده، بقایای سفالهای متعددی از انواع منقوش و ساده در این محوطه وجود دارد که بیشتر آنها چرخ‌ساز، و با نقوش گیاهی و حیوانی و لعابهای آبی و سفید و نقوش هندسی، زیگزاگ و موجی متعلق به ظروف خانگی و خمره‌های بزرگ ذخیرۀ آذوقه هستند، و از دوره‌های مختلف تاریخی در سطح محوطه و به‌خصوص در لابه‌لای خاکهایی که بر اثر انجام حفاریهای غیرمجاز به‌صورت توده‌های متعدد روی هم انباشته شده‌اند، دیده می‌شود. قدمت این سفالها از سده‌های 9 و 10 ق فراتر نمی‌رود. حجم حفاریهای غیرمجاز در محوطۀ لارهملون به گونه‌ای است که کار مطالعاتی را برای پژوهشگران با مشکل مواجه ساخته است. همچنین بخش عمده‌ای از این محوطه به‌سبب شخمهای مکرر و زراعتی که در آنها صورت گرفته و بعدها نیز تبدیل به باغ شده، ارزش فرهنگی خود را از دست داده است. 
به گفتۀ برخی از صاحبان زمینها و باغهای لارهملون، کسانی که در سالهای گذشته در اینجا حفاری می‌کردند، اسکلتهایی را پیدا کرده‌اند که در زیر سر یا اطراف سر آنها کاسه‌ها و ظروف سفالی وجود داشته است. برخی نیز اظهار می‌دارند که در این مکان، سکه‌هایی از جنس طلا و نقره با نقش اسب و شیر و پادشاهانی کلاه‌به‌سر یافته‌اند. همچنین بنا به گفتۀ برخی از اهالی شهر میگون، لارهملون مکان اولیۀ روستای میگون بوده که به‌سبب بهمن‌گیر بودن مکان روستا که چندین مرتبه موجب ویرانی آن شد، اهالی آنجا را رها کرده و به مکان کنونی میگون نقل مکان کرده‌اند. 
با توجه به مجموعۀ شواهد و مدارک فرهنگی‌ای که در محوطۀ تاریخی لارهملون به دست آمده، به نظر می‌رسد این محوطه مکانی بوده که از دوران تاریخی تا سده‌های 9 و 10 ق، جمعیت در آنجا استقرار داشته و احتمالاً بر اثر وقوع حادثه‌ای طبیعی مانند زلزله، روستا ویران گشته است و جمعیت آن مجبور به ترک محل شده‌اند. همچنین به نظر می‌رسد که به‌سبب انجام حفاریهای غیرمجاز متعدد، این محوطه ارزش تـاریخی ـ فرهنگی خود را از دست داده باشد؛ اما با این حال، حفر چند گمانۀ باستان‌شناختی توسط متخصصان باستان‌شناسی می‌تواند نظریۀ نهایی را بیان نماید. 

ناصر پازوکی طرودی