گل سرداب، مزرعه

گل سرداب، مزرعه \ mazraºe-ye go(a)l-sard-āb \ ، مزرعه‌ای واقع در منطقۀ لواسانات. 
در فاصلۀ حدود 000‘ 7 متری شمال روستای لواسان بزرگ و 000‘ 3 متری شمال کوه زارع و در فاصلۀ 000‘4 متری امتداد غربی کوه فیل‌زمین و غرب گردنۀ لواسان، در موقعیت جغرافیایی °51 و ´47 و 20 طول شرقی، و °35 و ´52 و ´´30 عرض شمالی و ارتفاع متوسط 000‘ 3 متر از سطح دریا، حدفاصل کوه زارع و کوه گاوبینی، منطقۀ نسبتاً هموار و دشت‌مانندی وجود دارد که اهالی، آن را گُل‌سرداب یا گَل‌سرداب می‌نامند. 
در برخی از نوشته‌ها و نقشه‌ها از مزرعۀ گل‌سرداب با عنوان گردنۀ گل‌سرداب نام برده شده که منظور همان گردنۀ لواسان است؛ زیرا گردنۀ دیگری در آن ناحیه وجود ندارد. گل‌سرداب به‌سبب قرارگرفتن میان 3 کـوه فیل ـ زمین، زارع و گاوبینی دارای شیب ملایم و تپه‌ماهورهایی با ارتفاع کم است و این وضع زمینهای آن را مناسب کشاورزی ساخته است، اما چون آب کافی ندارد، بیشتر اراضی آن به کشت دیم محصولاتی مانند گندم و جو اختصاص یافته است. 
به گفتۀ برخی از کهن‌سالان روستای لواسان، در گذشته فراوانی محصول این مزرعه مازاد بر مصرف روستا بود و آن را برای فروش به تهران می‌بردند، اما امروزه (1390 ش) چنین نیست و مالکان زمین فقط برای حفظ مالکیت خود هر چند سال یک‌بار در اراضی خود گندم و جو می‌کارند و بدون درو برای چرای احشام به عشایر دامدار اجاره می‌دهند. 
با توجه به پستی و بلندی مزرعۀ گل‌سرداب دور از نظر نیست که هزاران سال پیش در آنجا دریاچه‌ای وجود داشته که بر اثر عوامل طبیعی مانند زلزله یا رانش زمین، دیوارۀ جنوبی آن تخریب و آب دریاچه تخلیه شده است. در این صورت، شاید سبب نام‌گذاری آن، برگرفته از وجود همین دریاچه باشد؛ زیرا گَل در زبان محلی به معنی گلو، لبه، نزدیک، کنار و جز اینها ست و سرداب هم به معنی آب سرد و هم به معنی آبگیر و دریاچه است. با این وصف گَل‌سرداب به معنی کنار دریاچه یا کنار آب سرد است. از سوی دیگر، نام گُل‌سرداب اشاره به گُلهایی دارد که در این منطقه می‌رویند. 

ناصر پازوکی طرودی