قصرانی رازی

قصرانی رازی \ qasrānī-ye rāzī \ ، محمد بن ابان بن عایشه، از محدثان سنی‌مذهب سدۀ 3 ق / 9 م. 
او برادر ولید بن ابان، کاتب عیسی بن جعفر بن منصور عباسی است (سمعانی، 10 / 171؛ ابن‌اثیر، 5 / 139؛ کریمان، 1 / 585). محمد بن ابان اهل قصران خارج از توابع ری بود (سمعانی، همانجا). 
ظاهراً برای نخستین‌بار نام قصران در نسب این دو برادر ذکر شده است (کریمان، همانجا). محمد بن ابان از هشام بن عبیدالله، فقیه حنفی رازی (د 221 ق / 836 م)، اخذ حدیث می‌کرده، و پس از وی در مسجدالحرام برای مردم حدیث روایت می‌کرده است (ابن ابی حاتم، 3(2) / 201؛ سمعانی، همانجا)، اما ابن ابی حاتم به نقل از پدرش، محمد بن ادریس (د 277 ق) و ابوزرعۀ رازی (د 264 ق) محمد بن ابان را کذاب و جاعل حدیث دانسته است (همانجاها؛ کریمان، همانجا)؛ چنان‌که نقل است هنگامی که او برای نخستین‌بار وارد ری شد، به اهل آنجا گفت: دوست دارید چه احادیثی برای شما گفته شود؟ مردم گفتند: دربارۀ رجا. و او برای آنها احادیثی دربارۀ رجا جعل کرد (همانجاها). 

مآخذ

 ابن ابی حاتم، عبدالرحمان، الجرح و التعدیل، بیروت، 1372 ق / 1952 م؛ ابن‌اثیر، الکامل؛ سمعانی، عبدالکریم، الانساب، به‌کوشش عبدالفتاح محمد حلو، بیروت، 1401 ق / 1981 م؛ کریمان، حسین، قصران ( کوهسران)، تهران، 1356 ش. 

زهرا خافی