فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سازمان

فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سازمان \ sāzmān-e farhang va(o) ertebātāt-e eslāmī \ ، مؤسسۀ مستقلِ فرهنگی، وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، واقع در ضلع شمالی بزرگراه رسالت، روبه‌روی مصلای تهران، در منطقۀ 3 شهرداری تهران. 
پیش از 1374 ش، سازمانها و نهادهای مختلفی در حوزه‌های فرهنگی ـ تبلیغاتی در خارج از کشور فعالیت داشتند و حتى نهادهایی که در این حوزه مسئولیت قانونی نداشتند، برنامه‌ها و اقداماتی را در این باره در دستور کار خود قرار می‌دادند. این وضع، موجب پاره‌ای ناهماهنگیها و بروز برخی مشکلات شده بود. بنابراین، در 1372 ش بنا به پیشنهاد جمعی از مسئولان فرهنگی کشور و تصویب شورای عالی تبلیغات خارجی و تأیید رهبری با ادغام نهادها، مؤسسات دولتی و عمومی که در خـارج از کشور فعالیت فرهنـگی ـ تبلیغی داشتند، سازمانی مستقل و واحد به نام «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» تشکیل شد («دربارۀ سازمان ... »، بش‍ ؛ «سازمان ... »، بش‍ (. 
در 1374 ش اساسنامۀ این سازمان در 3 فصل و 23 ماده به تأیید رهبری رسید و در 1384 ش برخی از مواد آن اصلاح شد. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دارای شخصیت حقوقی مستقل، و رسماً وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و براساس تصمیمات رهبری و شورای عالی، با رعایت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند. 
اهداف این سازمان بر اساس اساسنامۀ آن عبارت است از: احیا و گسترش تفکر و معارف اسلامی در جهان؛ گسترش مناسبات فرهنگی با ملل و اقوام مختلف به‌خصوص مسلمانان و مستضعفان جهان؛ تقویت و تنظیم مناسبات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورها و سازمانهای فرهنگی؛ عرضۀ صحیح فرهنگ و تمدن ایران و ویژگیهای فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی آن؛ فراهم آوردن زمینه‌های وحدت میان مسلمانان و تشکیل جبهۀ واحد بر اساس اصول مسلّم اسلامی؛ رشد و ارتقا و اصلاح وضع فرهنگی، تبلیغی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مسلمانان به‌ویژه پیروان اهل بیت (ع) در جهان. 
ارکان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی عبارت‌اند از: رئیس سازمان و شورای عالی. شورای عالی از 15 عضو تشکیل یافته است که با حکم رهبری منصوب می‌شوند. این اشخاص عبارت‌اند از: 3 نفر از شخصیتهای علمی و فرهنگی کشور به انتخاب رهبری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس شورا)، وزیر امور خارجه، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، دبیر کل مجمع تقریب بین مذاهب اسلامی، دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت (ع)، معاون روابط بین‌الملل دفتر رهبری و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. 
بررسی و تعیین سیاستها و راهبردهای کلی حاکم بر امور و فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی خارج از کشور؛ بررسی و تصویب طرحها و برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت سازمان؛ و بررسی و تصویب برنامه و بودجۀ سالانه و منابع قابل تخصیص جملگی از اختیارات و وظایف شورای عالی به شمار می‌رود («اساسنامۀ سازمان»، بش‍ ؛ «اساسنامۀ ... اسلامی»، بش‍ (. 

ساختار سازمانی

 ساختار این سازمان بدین شرح است: 1. حوزۀ ریاست (شامل ادارۀ کل بازرسی و ارزیابی عملکرد، ادارۀ کل روابط عمومی و اطلاع‌رسانی، ستاد برنامه‌ریزی و مهندسی روابط فرهنگی بین‌المللی و دفتر مرکزی حراست)؛ 2. معاونت پژوهشی و آموزشی (شامل مرکز مطالعات فرهنگی و بین‌المللی، مرکز آموزش و توسعۀ همکاریهای علمی و فرهنگی، مرکز اطلاع‌رسانی، مرکز گسترش زبان و ادبیات فارسی و مرکز گفت‌وگوهای ادیان)؛ 3. معاونت فرهنگی (شامل ادارۀ کل همکاریهای فرهنگی و هنری؛ ادارۀ کل امور اجتماعی و ایرانیان خارج از کشور؛ مؤسسۀ انتشارات بین‌المللی الهدى؛ و بنیاد اندیشۀ اسلامی)؛ 4. معاونت بین‌الملل (شامل نمایندگیهای رایزنهای فرهنگی خارج از کشور) («دربارۀ ما»، بش‍ (. 

مؤسسه‌ها و مجامع وابسته به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

1. مؤسسۀ انتشارات بین‌المللی الهدى

 این مؤسسۀ انتشاراتی زیر نظر معاونت فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی فعالیت می‌کند و کتاب و دیگر کالاهای فرهنگی ـ هنری خود را منحصراً بر اساس قرارداد، در نقاط مختلف جهان توزیع می‌کند. مؤسسۀ الهدى در کشورهای انگلستان، آذربایجان، ترکمنستان، افغانستان، قرقیزستان و تاجیکستان، و در ایران در شهر مشهد دفترها و فروشگاههای کتاب و محصولات فرهنگی دارد («مؤسسه ... »، بش‍ (. 

2. بنیاد اندیشۀ اسلامی

 این بنیاد عهده‌دار تهیه و انتشار مجلات مختلف به زبانهای فراگیر دنیا ست. همچنین از طریق ارسال مقالات در زمینه‌های مختلف و یا به وسیلۀ نمایندگیهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با روزنامه‌نگاران و نویسندگان دیگر کشورها ارتباط و همکاری دارد. 

3. مجمع جهانی اهل‌بیت (ع)

 اهداف تشکیل این مجمع عبارت‌اند از: شناسایی و جمع‌آوری آمار و اطلاعات مورد نیاز پیرامون وضعیت حقوقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان، شناسایی بحرانهای ضدشیعی و اعلام موضع در این رابطه، شناسایی و برقراری ارتباط با حقوق‌دانان شیعه و بهره‌وری از تواناییها و ارتباطات آنان، طرح دعاوی حقوقی در مجامع رسمی پیرامون نقض حقوق شیعیان در کشورهای مختلف، تشکیل سمینارها و کنفرانسهای علمی و اجرایی به منظور هماهنگ ساختن نظرات و تبادل امکانات شیعیان در زمینه‌های مختلف، تبیین و شناساندن فرهنگ و سیرۀ اهل بیت (ع) در زمینۀ مسائل حقوقی، و احیا و گسترش فرهنگ و معارف اسلامی. 

4. مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی

 مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی در 1369 ش، با هدف ایجاد آشنایی و تفاهم بین علما و متفکران مذهبی جهان اسلام در زمینه‌های اقتصادی، فقهی، اجتماعی و سیاسی و هماهنگی و تشکیل جبهۀ واحد بر اساس اصول مسلّم اسلامی میان توده‌های مسلمانان تشکیل شد («دربارۀ سازمان»، بش‍‌ ). 

مآخذ

 «اساسنامۀ سازمان» (نک‍ : مل‍ ، Icro)؛ «اساسنامۀ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی»، قوانین (مل‍‌ )؛ «دربارۀ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی»، خیمه نیوز (مل‍‌ )؛ «دربارۀ ما» (نک‍ : مل‍ ، Icro)؛ «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی»، ارشاد (مل‍‌ )؛ «عملکرد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در نگاه صاحب‌نظران»، فارس نیوز (مل‍‌ )؛ «مؤسسۀ انتشارات بین‌المللی الهدى» (نک‍ : مل‍ ، Icro)؛ نیز: 

Ershad, www.ershad.ir / ershad.net / pages / MinOrgDetails .aspx?OrgID=6; Farsnews, www.farsnews.com / news text.php?nn=8505030105; Ghavanin, www.ghavanin.ir / detail.asp?id=11064; Icro, http: / / icro.ir / index.aspx? pageid=6120; ibid, http: / / icro.ir / index.aspx?pageid= 4179; ibid, http: / / icro.ir / ; Kheimehnews, http: / / www. kheimehnews.com / vdcj8yev.uqeyazsffu.html. 
حسن موسوی‌زاده