علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشگاه

علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشگاه \ pa(e)žūhešgāh-e olūm-e ensānī va motāleºāt-e farhangī \ ، نهادی پژوهشی در حوزۀ علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، واقع در بزرگراه کردستان، در محدودۀ منطقۀ 6 شهرداری تهران. 
در 1360 ش، براساس مصوبۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی، از ادغام 12 مؤسسه که هریک به‌گونه‌ای در رشته‌های مختلف پژوهشی فعالیت می‎کردند، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی تشکیل شد و در 1369 ش، با تصویب شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، عنوان پژوهشگاه را دریافت کرد؛ سپس در 1373 ش پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نام گرفت (پژوهشگاه ... ، 5-6؛ «درباره ... »، بش‍ ‌). 
اهداف کلی این پژوهشگاه عبارت‎اند از: شناساندن منابع و پیشینۀ فرهنگ و معارف اسلامی و ایرانی به مردم کشور و جهان؛ مطالعه و تحقیق در فرهنگ اسلام و ایران، فرهنگ و تمدن ملل و تأثیرات و مبادلات فرهنگی، تاریخ و تمدن تاریخی اسلامی و ایرانی، آثار عرفانی و فلسفی به‌طور عام، و حکمت و فلسفۀ اسلامی به‎طور خاص، ادب و زبان فارسی؛ و همکاری با فرهنگستانها، دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی و فرهنگی (پژوهشگاه، 6-7).
ارکان تشکیل‌دهندۀ پژوهشگاه اینها ست: هیئت امنا، شورای عـالی پـژوهشگاه، ریـاست پژوهشگاه، شورای پژوهشی، حوزۀ معاونتها، پژوهشکده‌ها، گروههای مستقل تحقیقاتی، مرکز اسناد فرهنگی آسیا، کتابخانه‌ها، مرکز کامپیوتر، انتشارات، و روابط عمومی. شورای عالی پژوهشگاه نیز متشکل است از: وزیر علوم، تحقیقات و فناوری؛ رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ رئیس فرهنگستان علوم؛ رئیس یکی از دانشگاهها به انتخاب شورای رؤسای دانشگاهها؛ 5 نفر از صاحب‎نظران فرهنگی، پژوهشی، دانشگاهی و حوز‎وی به انتخاب وزیر علوم؛ رئیس یکی از مراکز انتشاراتی وابسته به وزارت علوم به انتخاب وزیر؛ و معاونان پژوهشی و آموزشی وزارت علوم.
پژوهشکده‎های پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شامل 6 پژوهشکدۀ ادبیات، تاریخ، زبان‌شناسی، علوم اجتماعی، مطالعات تطبیقی اقتصاد، و مطالعۀ فرهنگها ست. گروههای مستقل تحقیقاتی آن در حال حاضر (1389 ش) شامل گروههای اندیشۀ سیاسی در اسلام، بررسی مسائل زنان، علم و دین، غرب‌شناسی، و فلسفۀ کودکان است. 
کتابخانۀ پژوهشگاه بیش از 000‘ 17 عنوان کتاب به زبانهای فارسی، عربی، ترکی، و بیش از 000‘ 25 عنوان کتاب به زبانهای اروپایی را در خود جای داده است و شمار نشریات فارسی و خارجی آن به 500‘ 1 عنوان می‎رسد. 549 عنوان نشریۀ ادواری فارسی و 385 عنوان نشریۀ ادواری به زبان انگلیسی و فرانسه، از دیگر منابع این کتابخانه است. 
گفتنی است که کتابخانه‎های مجتبى مینوی و محمدتقی دانش‎پژوه نیز به کتابخانۀ پژوهشگاه اهدا شده‎اند.
انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در 1374 ش تأسیس شد و تاکنون (1389 ش) 220 عنوان کتاب منتشر کرده است. این انتشارات افزون‎بر نشر کتاب، نشریات تخصصی پژوهشگران، فصلنامۀ فرهنگ، آفاق الحضارة الاسلامیة، نامۀ علوم انسانی، و نامۀ علم و دین را نیز منتشر می‎کند.
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سالانه از طریق کنکور سراسری، تعدادی دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و نیز مقطع دکتری (ازطریق آزمونهای مستقل) جذب می‎کند.

مآخذ

 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1385 ش؛ تحقیقات میدانی مؤلف؛ «دربارۀ پژوهشگاه»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (مل‍‌ )؛ ملکی (کارشناس روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، مصاحبه با مؤلف؛ نیز:

Ihcs, www.ihcs.ac.ir.
علی‌محمد مرادیان منفرد