صلیب مقدس، کلیسا(مادور)

صلیب مقدس، کلیسا (مادور) \ kelīsā-ye(mādūr-e) salīb-e moqaddas \ ، نیایشگاهی کوچک متعلق به ارمنیان، واقع در محوطۀ باشگاه ورزشی آرارات در محلۀ ونک.
این نیایشگاه کوچک که نزد غیرارمنیان، به‎اشتباه کلیسا خوانده می‎شود، درواقع مادور (ماتور) یا چپل است. در معماری دینی ارمنیان، مادور یا چپل به نیایشگاه کوچکی گفته می‎شود که دارای محرابی مانند کلیسا باشد. این مادورها معمولاً در جاهای غیرمسکونی مانند مؤسسه‎های خیریه، بیمارستانها، گورستانها و یا املاک خصوصی بر پا می‎گردد (ملکمیان، 41). چون تا پیش از ساخته‎شدن ورزشگاه آرارات، بخشی از زمینهای آنجا گورستان ارمنیانِ ساکن قلعۀ ارامنۀ ونک بوده است، ازاین‎رو در 1366 ش / 1987 م، این مادور را در این مکان بر پا کردند و نام صلیب مقدس بر آن نهادند (هوویان، 264). 
پلان مادور صلیب مقدس به شکل صلیب است و یک درِ ورودی در ضلع غربی و نورگیرهای متعددی در نقاط مختلف دارد و نمای بیرونی آن با شمار قابل توجهی صلیب تزیین شده است. 
همه‎ساله در یکشنبه‎ای که میان 11 تا 17 سپتامبر واقع شده باشد، مراسمی با عنوان جشن بزرگداشت صلیب (به ارمنی خاچ وارتس) در این مادور برگزار می‎شود. جشن صلیب از زمانی مرسوم گشت که صلیب چوبی حضرت مسیح (ع) که در جنگهای ایران با روم به دست خسروپرویز افتاده بود، پس از سالها بار دیگر توسط هراکلیوس، امپراتور روم شرقی، پس گرفته شد و نخست به قسطنطنیه و سپس به جایگاه نخستین آن، در اورشلیم بازگردانده شد. از آن زمان به شکرانۀ بازستاندن صلیب مقدس، همه‎ساله در 14 سپتامبر، جشن بزرگداشت صلیب مقدس در کلیساهای جهان برگزار می‎شود، اما در کلیساهای ارمنیان چنان‌که یاد شد، این 
جشن در یکشنبه‎ای که میان روزهای 11 تا 17 سپتامبر واقع شده باشد، برگزار می‎گردد.
در چنین روزی در مادور صلیب مقدس، طی مراسمی نخست صلیب چوبی بزرگی را که با ریحان آراسته‎اند، در حیاط مادور قرار می‎دهند. آن‎گاه اسقف و همراهان او با لباسهای رسمی و با تشریفاتی خاص نزدیک صلیب می‎روند و دو تن از کشیشان صلیب را از زمین برمی‎دارند و روی میز مخصوصی قرار می‎دهند. سپس خواندن انجیل آغاز می‎شود و ضمن آن، اسقف مراسم تقدیس صلیب را به جای می‎آورد. در پایان نیز کشیشان و مردم به دنبال اسقف وارد مادور می‎شوند و صلیب چوبی را در جایگاه خود می‎‎نهند و به نیایش می‎پردازند (مانوکیان، 129-130).

مآخذ

 تحقیقات میدانی مؤلف؛ مانوکیان، آرناک، اعیاد کلیسای ارمنی، تهران، 1362 ش؛ ملکمیان، لینا، کلیساهای ارامنۀ ایران، تهران، 1380 ش؛ هوویان، آندرانیک، کلیساهای ارمنیان ایران، تهران، 1382 ش. سعیده صائبی‎مقدم