رحمان آباد

رحمان‎ آباد \ rahmān-ābād\ ، منطقه‎ای مسکونی، واقع در شمال محلۀ کاشانک، در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
رحمان‎آباد از شمال به کوهپایه‎های کلک‌چال، از غرب به محلۀ جمال‎آباد، از شرق به اراضی دارآباد، و از جنوب به محلۀ کاشانک محدود می‎شود. این منطقه بر اساس تقسیمات شهرداری تهران، محله به‎شمار نمی‎‎‎آید و بخشی از محلۀ کاشانک است (نک‍ : «مختصات ... »، بش‍‌ ). در گذشته نیز رحمان‌آباد به همراه آجودانیه، باغ‌چال، باغ صحرایی، جوز درختک و سرتپه از منطقه‌های روستای کاشانک به شمار می‌رفته است (ستوده،2/ 689). 
در سالهای دهۀ 1330 ش، رحمان‎آباد که در سمت چپ جادۀ نیاوران به دارآباد واقع شده بود، دارای استخری بود که در محاصرۀ درختان کهن‌سال نارون قرار داشت و در شمال آن استخر، باغ و قلعه‎ای رعیتی واقع شده بود. رحمان‎‎آباد قناتی کم‎آب و کشتزاری کوچک نیز داشت. قلعۀ یادشده، در بالای درۀ رحمان‎آباد بود و در شمال آن، استخری بـزرگ وجود داشت کـه آب قنـات در آن جمع می‎شد و پس از پرشدن با کشیدن ناجه، آب به باغها و کشتزارهای زیردست می‌رسید (همو، 1/ 442).
امروزه (1390 ش)، در درۀ رحمان‌آباد در بلندیهای دارآباد استخری وجود دارد که از سرچشمه‎های رودخانۀ دارآباد پر می‎شود و برای آبیاری درختان دامنۀ کوه مورد استفاده قرار می‎گیرد. یکی از کوچه‎های این منطقه نیز به نام کوچۀ استخر است که احتمالاً به استخر یادشدۀ پیشین اشاره دارد، اما از باغ و قلعۀ رعیتی اثری نیست.
در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، حدود 000‘ 400 مـ2 از اراضی رحمان‎آباد در تملک شخصی به نام «رحمت‎الله رضایی»، از ملاکان و معدن‌داران شمیران بود. وی با پیروزی انقلاب اسلامی از ایران خارج شد، اما پیش از آن، اراضی خود را که شامل درۀ رحمان‎آباد، درۀ عسلک، تختی رحمان‎آباد و تختی خشک‎چال بود، به چند قطعه زمین کوچک تقسیم کرد و هر یک از آنها را در اختیار خانواده‎های کشاورز، دامدار و یا کارگری که در خدمت او و در این زمینها به فعالیت مشغول بودند، قرار داد. این عده که سابقۀ حضوری طولانی در این منطقه داشتند، جمعیتی در حدود 200 تن، و در قالب 50 خانوار را تشکیل می‎دادند و عمدتاً از اهالی بومی منطقۀ شمیران و نیاوران بودند که در خانه‎هایی محقر و ابتدایی واقع در درۀ رحمان‎‎آباد زندگی می‎کردند. 
در دهه‎های 1360 و 1370 ش، با گسترش شهر تهران و تبدیل این مکان به منطقه‎ای مسکونی، و در پی دعوت سازمان ثبت املاک تهران از صاحبان زمینهای 
فاقد سند، ساکنان درۀ رحمان‎آباد نیز با استناد به داشتن دست‌خطی با امضای رضایی مبنی بر مالکیت قطعه زمینهای واگذارشده، به سازمان ثبت شمیران مراجعه کردند و خواستار صدور سند مالکیت شدند، اما به دلیل حاضر نبودن مالک اصلی زمینها، سندی برای آنها صادر نشد. 
در اردیبهشت ماه 1386، شهرداری تهران با این استدلال که درۀ رحمان‎آباد به طور کلی خارج از محدوده، و در ارتفاع بیش از 800‘ 1متری واقع است، با حکم قوۀ قضاییه و فرمانداری شمیرانات، خانه‎های درۀ رحمان‎آباد را به طور کامل تخریب کرد. این خانه‎ها که زمان ساخت برخی از آنها به 40 سال پیش از آن تاریخ نیز می‎رسید، همگی به‌جز دو باب، فاقد سند ملکی بودند؛ از این‌رو، شهرداری برای جلوگیری از تصرف غیرقانونی درۀ رحمان‎آباد، و با هدف پاک‌سازی این منطقۀ حاشیه‎نشین شمال شهر تهران و نیز تغییر کاربری آن به فضای سبز، به این اقدام مبادرت کرد. اکنون بوستان نیلوفر در منطقۀ رحمان‎آباد، واقع در خیابان شهید محمدرضا پورابتهاج، انتهای خیابان شهید اکبر صبوری (شمال کاشانک) در آن محل احداث شده است. 
درۀ رحمان‌آباد به دلیل قرارگرفتن در دامنۀ ارتفاعات دارآباد، طبیعت و چشم‌اندازی زیبا دارد و بسیاری از کوهنوردان برای دسترسی به کوههای کلک‌چال و دارآباد مسیر درۀ رحمان‌آباد را انتخاب می‎کنند. شماری نیز از این مسیر به طرف ابتدای رودخانۀ دارآباد و باغچه‎خلیل می‎روند.

مآخذ

ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ «درۀ رحمان‎آبـاد»، محمدرضا یـزدان‌پنـاه (مل‍‌ )؛ «درۀ رحمان‎آباد با خاک‎ یکسان شد»، عصر ایران (مل‍ ‌)؛ «مختصات محله»، مدیریت محلۀ کاشانک (مل‍‌ )؛ نیز:

Asriran,www.asriran.Com/ fa/ print/ 18234 (acc.Nov.17, 2011); Modiriyat ... , http:/ / kashanak.ir/ Default.aspx? tabid=21594; Yazdanpanah, www.yazdanpanah.com/ Weblog / Detail.Aspx? ID = 12(acc. Nov. 17, 2011).
میترا آقامحمدحسنی