دزددره

دزددره \ dozd-darre\ ، دره‌ای واقع در شمال روستای ایرا. 
در سمت شمال روستای ایرا دو دره در کنار یکدیگر در سینه‌کش جنوبی کوه سیاه‌پلاس وجود دارد که آبریز آنها از شمال به جنوب است: 
درۀ اول که لالک‌رود نام دارد، در مجاورت روستای ایرا واقع شده، و رودخانۀ لارک یا لارک‌رود یا لالک‌رود در آن جریان دارد. یکی از مهم‌ترین چشمه‌های این دره، قورقوری نام دارد و نسبتاً پرآب است. 
درۀ دوم که در سمت غرب درۀ نخست و در مجاورت گردنۀ سیرک‌سر واقع است، دزددره نامیده می‌شود. دزددره از گردنۀ سیرک‌سر تا کوه فیل‌زمین کشیده شده است. این دره نسبتاً تنگ و گذر از آن دشوار است، اما به سبب ارتفاع کمتر نسبت به راه کوهستانی و برف‌گیری که از روستای جورد و ایرا به دشت لار می‌رفت، در گذشته مسافران ترجیح می‌دادند که از این راه استفاده کنند؛ اما در مواقع ناامنی و آشوب راهزنان و دزدان در این دره کمین می‌کردند و مسافرانی را که به‌سبب فتنه‌ها مجبور بودند از کوره‌راهها و راههای فرعی‌گذرکنند، غارت می‌کردند. نزدیکی دزددره به راه قوشخانه (راهی که از ایرا و جورد به دشت لار می‌رفت) و راه لواسان 
 بزرگ به دشت لار که از گردنۀ لواسان و گُل‌سرداب می‌گذشت، موجب می‌شد که یاغیان افراد خود را به گردنه‌های یادشده بفرستند و پس از درگیری و غارت اموال مسافران، به پناهگاه خود در دزددره بازگردند. 
مأموران و نیروهای حکومتی نیز به‌سبب وضعیت طبیعی دزددره که بسیار باریک و سخت‌گذر بود و قابلیت پرداختن به عملیات نظامی را نداشت، قادر به برخورد جدی و قلع‌وقمع دزدان نبودند. در چنین شرایطی دزدان حتى به روستاها و شهرها نیز دست‌اندازی می‌کردند. 
دزددره حدود 600‘ 3 متر درازا دارد و اختلاف بلندی دو نقطۀ آغازین و پایانی آن حدود 400 متر است. شیب ملایم این دره و وجود کوههای نسبتاً بلند در سمت چپ آن سبب شده است تا این دره پرآب و دارای پوشش گیاهی مناسبی باشد. یکی از ویژگیهای این دره مارپیچ بودن و قوس‌دار بودن آن در ناحیۀ میانی آن است که زیبایی خاصی به این دره داده است. 
ورود به دزددره از روستای ایرا میسر است، اما کوهنوردان از دیگر نقاط نیز به بخشهای مختلف این دره دسترسی می‌یابند. راه‌پیمایی در این دره اگر از مسیر سمت چپ رودخانه و سینه‌کش یال چپ آن صورت گیرد، نسبتاً آسان است و حدود یک تا یک ساعت و نیم زمان نیاز دارد. از راه دزددره می‌توان به کوههای فیل‌زمین، لالک‌رود، سیاه‌پلاس و دشت لار دسترسی یافت.

ناصر پازوکی طرودی ـ مجید یاسینی