خانلرآباد

خانلرآباد \ xānlar-ābād\ (در گذشته: مزرعۀ هیزم‌دره)، روستایی واقع در فاصلۀ حدود دوکیلومتری شمال شرقی مزرعۀ جوزک و دوکیلومتری جنوب غربی روستای واصفجان در جنوب دهستان لواسان بزرگ، در ارتفاع 113‘2 متری از سطح دریا. 
به سبب وجود تپه‌ماهورهای کم‌ارتفاع در گرداگرد خانلرآباد، به راحتی می‌توان از آبادیهای اطراف به آن وارد شد؛ اما راه اصلی آن منشعب از راه شهرک پردیس به واصفجان است. طول این آبادی جدیدالاحداث از غرب به شرق حدود 400 متر، و عرض آن در جهت شمال به جنوب حدود 200 متر است. در این آبادی 4 خیابان اصلی وجود دارد که به موازات خط‌الرأس کوههای اطرافْ سینه‌کش تپه‌ماهورها را طی کرده‌اند و از شمال به جنوب امتداد می‌یابند و همگی بن‌بست‌اند. 
آبریز تمامی تپه‌ماهورهای اطراف خانلرآباد به سمت شرق روستا ست و از همان طریق از زیر جادۀ واصفجان عبور کرده و به مسیل رودخانۀ واصفجان می‌رسد. نام تپۀ (کوه) سمت شمال خانلرآباد «گُلَند»، نام تپۀ (کوه) سمت غرب آن «چک سنگ کوهک»، ونام تپۀ سمت شرق «خاک دیمه»، و نام درۀ سمت جنوب شرقی آن «درّه سیارک» است. 
سراسر زمینهای مزرعۀ هیزم‌دره در دورۀ پهلوی دوم به یکی از اهالی واصفجان، به نام احمدخان امیر طهماسب که از رجال سیاسی آن زمان بود، تعلق داشت. این شخص اراضی خود را به مساحت 000‘ 3 مـ2 به دو شخص ارمنی به نامهای هاروت و هوسف هونانیان فروخت. این دو نفر پس از خرید این اراضی اقدام به تصرف و آباد کردن دامنۀ تپه‌ماهورهای اطراف آن کردند و وسعت ملک خود را به چند برابر ــ بنابه گفتۀ کهن‌سالان و معتمدین روستای واصفجـان، 000‘ 3 مـ2 ــ افزایش دادند. این اشخاص تا دهۀ 1350 ش، در اراضی هیزم‌دره یا خانلرآباد کنونی اقدام به کشاورزی و دامداری می‌کردند؛ اما از آن پس به مرور اراضی را قطعه‌بندی و تفکیک کردند، سپس به افراد همدین خود فرختند و مالکان جدید نیز اقدام به ساخت‌وساز واحدهای مسکونی در ملک خود کردند. 
امروزه دیگر در خانلرآباد زمین مزروعی یا باغ وجود ندارد، بلکه حدود 250 واحد مسکونی که برخی از آنها چند طبقه‌اند، تمامی سطوح سینه‌کش کوهها و تپه‌ماهورهای اطراف را پوشانده و یک شهرک مسکونی دنج و خلوت را در درون یکی از دره‌های کوچک اما زیبای منطقه به وجود آورده است. 
در شرق و در دهانۀ تنگه‌ای که آبریز خانلرآباد از آنجا خارج می‌شود، یک سوله و تأسیساتی وجود دارد که با مصالح آهن، آجر و سیمان احداث شده است و استحکام بالایی دارد. این سوله که دارای ابعاد تقریبی 40×150 متر است، در گذشته محل نگهداری دامهایی بود که در دورۀ رواج دامداری در هیزم‌دره، مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت و از تأسیسات جانبی آن هم به‌عنوان انبار علوفه، و تدارکات و محل اسکان کارگران استفاده می‌شد. این دو بنا به عنوان نخستین تأسیسات دامداری، دارای ارزش تاریخی‌اند و قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی و حفاظت دارند. در سالهای اخیر با دادن تغییراتی جزئی در ترکیب داخلی این سوله از آن به‌عنوان سالن اجتماعات و محل برگزاری جشنها و گردهماییها استفاده می‌شود. در شهرک نوبنیاد خانلرآباد هیچ‌گونه امکانات و تأسیسات مورد نیازِ یک منطقۀ مسکونی مانند مدرسه، مجتمع فرهنگی، ورزشی و درمانی وجود ندارد. 

ناصر پازوکی طرودی