افجه ای

افجه‌ای \ afjeʾī\ ، سید هادی (د1354 ق/ 1314 ش)، از روحانیان اواخر دورۀ قاجار و اواسط دورۀ پهلوی اول. 
او فرزند آیت‌الله سید جمال‌الدین افجه‌ای، از مراجع تقلید بنام مشروطه‌خواه بود (آقابزرگ، 1(1)/ 315). سید جمال‌الدین از جملۀ افرادی بود که در واقعۀ فلک‌کردن شماری از بازرگانان، همراه با آیت‌الله بهبهانی، آیت‌الله طباطبایی و صدرالعلما در حرم حضرت عبدالعظیم متحصن، و خواستار تأسیس عدالت‌خانه و عزل علاءالدوله و مسیو نوز، رئیس گمرک وقت شدند (کسروی، 1/ 60، 64؛ صفایی، 52، 53). او همچنین از جملۀ علمای مجلس شورای ملی و رهبران مشروطیت در ماجرای به توپ بستن مجلس به دستور محمدعلی شاه به شمار می‌رفت (تفرشی، 265). 
هادی افجه‌ای از جملۀ کسانی بود که هنگام تشکیل مجلس عالی در مورد رسیدگی به قرارداد 1919 م، این مجلس را دارای صلاحیت رسیدگی به آن موضوع ندانست. به باور او، این امر بر عهدۀ مجلس شورای ملی و وکلایی بود که اعتبارنامه‌شان از نظر مجلس گذشته باشد. میرزا هادی افجه‌ای از علمای مجلس شورای ملی در دورۀ چهارم قانون‌گذاری نیز به شمار می‌آمد (مکی، 1/ 112؛ اسناد ... ، 2/ 48). 
با وجود مخالفت با رضا شاه پهلوی، افجه‌ای در زمرۀ علمای صاحب‌نفوذی بود که در برخی مناسبتها، برای حضور در دربار از آنها دعوت به عمل می‌آمد. او در دورۀ پهلوی اول، دفترخانۀ ازدواج و طلاق راه‌اندازی کرد و در آن، مشغول به کار شد (بصیرت‌منش، 358-360؛ «تشکیلات ... »، 110). 
افجه‌ای مانند بسیاری از علمای دیگر، با کشف حجاب در دورۀ رضا شاه پهلوی به مبارزه پرداخت. در میان مردم چنین شایع بود که او به‌سبب نارضایتی از بی‌حجابی زنان، از خدا طلب مرگ کرد و مدتی بعد درگذشت. وی را در بالای مزار حضرت معصومه (ع) به خاک سپردند («سید علی‌اکبر ... »، بش‍ ؛ عابدی، 68). 

مآخذ

آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن 14)، مشهد، 1404 ق؛ اسناد روحانیت و مجلس، به کوشش منصوره تدین‌پور، تهران، 1375 ش؛ بصیرت‌منش، حمید، علما و رژیم رضا شاه (نظری بر عملکرد سیاسی ـ فرهنگی روحانیون در سالهای 1305-1320 ش)، تهران، 1376 ش؛ «تشکیلات کشوری»، سالنامۀ پارس، تهران، 1315 ش/ 1355 ق؛ تفرشی حسینی، احمد، روزنامۀ اخبار مشروطیت و انقلاب ایران، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، 1351 ش؛ «سید علی‌اکبر افجه‌ای»، بنیاد ایران‌شناسی (مل‍ ‌)؛ صفایی، ابراهیم، ده نفر پیشتاز، بی‌جا، [1357 ش]؛ عابدی میانجی، محمد، آینۀ ایام (نک‍ : مل‍ ، حوزه)؛ کسروی، احمد، تاریخ مشروطۀ ایران، تهران، 1357 ش؛ مکی، حسین، تاریخ بیست‌سالۀ ایران، تهران، 1358 ش؛ نیز: 

Hawzah, www.hawzah.net/ Fa/ magazine/ magart/ 0/ 0/ 27066? Search Text=٪d8٪a7٪d9٪81٪d8٪ac٪d9٪87+٪d8٪ a7٪db٪8c (acc. Mar. 30, 2013); Iranology, http:/ / 91.98. 102:8080/ Farhikhtegan/ details.aspx?id=4194 (acc. Oct. 29, 2012). 
مستانه الٰهی