اشترگردن، گردنه

اشترگردن، گردنه \ gardane-ye oštor-gardan\ ، گردنه‎ای روی خط‎الرأس جناح جنوبی توچال، چندصدمتر بالاتر از قلۀ پلنگ‎چال.
این گردنه در مسیر صعود به قله‎های شاه‎نشین و بازارک و پلنگ‎چال و دیگر قله‎های پایین‌تر، روی خط‎الرأس پلنگ‎چال ازجمله سیاه‌رنگ و دوشاخ و چین‌کلاغ واقع شده است. گردنۀ اشترگردن از شمال با شیبی بسیار تند به قلۀ سربازارک (840‘ 3 متر) می‎رسد. این گردنه نقش مهمی در کوهستان توچال به عنوان نقطه‎ای شاخص در دستیابی به قله‎های بلند و یا چشمه‎های مسیر ایفا می‎کند؛ زیرا برای تغییر مسیر به سمت شمال شرقی و شمال غربی بر روی خط‎الرأس اصلی توچال و همچنین دسترسی به قله‎های بلندی همچون سربازارک، لوارک و سرلو، عبور از گردنۀ اشترگردن ضروری است. 
این گردنه در ارتفاعی حدود 150 تا 200 متر بالاتر از قلۀ پلنگ‎چال و در سمت شمال شرقی آن قرار دارد. راهی دیگر که طولانی‎تر و در زمستانها تقریباً عبور از آن غیرممکن است، از آشکارخانه و چیلاها می‎گذرد و در ارتفاع 600‘ 3متری امتداد می‎یابد؛ درحالی‎که از زیرقله‎های شاه‎‎نشین و سربازارک می‌گذرد و به گردنۀ شاه‎نشین می‎رسد و از آنجا می‎توان به ایستگاه پایانی تله‎کابین و قلۀ توچال دسترسی یافت. 
اما راه اصلی کوهنوردان از پایین پناهگاه پلنگ‎چال و از پاکوب کنار رودخانه تا میان دره است. این مسیر بیشتر در کنار جریان آب است و تا اواخر بهار پلهای برفی روی برخی نقاط رودخانه را می‎پوشانند که خود یکی از مشکلات پیمایش این راه است. اما گذشته از آن در قسمت انتهایی راه از چشمه به سمت گردنۀ اشترگردن، مسیر با شیبی بسیار تند و به اصطلاح به صورت شن‌اسکی است که صعود را دشوارتر می‎کند و خطر سقوط هم به همراه دارد. 
پیش از پناهگاه نیز یالی با شیب بسیار تند و صخره‎ای وجود دارد که رفتن روی آن یال خصوصاً در زمستان می‎تواند بسیار خطرناک باشد. 
راههای تابستانی نیز مانند راهی که از پناهگاه و خط‎الرأس توچال شروع می‎شود، وجود دارد. به این ترتیب که می‌توان از بلندیهای بالای 000‘ 3 متر و بیشتر به موازات خط‎الرأس شرق به غرب جناح جنوبی توچال، از زیرقلۀ سربازارک به طرف جنوب شرقی رفته و با کاهش چندصد متری ارتفاع به گردنۀ اشترگردن رسید. آسان‌ترین راه نیز این است که از پایین پناهگاه پلنگ‎چال حرکت را از پاکوبی واضح آغاز کرده، به جای ادامۀ مسیر به سمت شمال غربی، به سمت شمال شرقی برویم و از محل چال پایین به میانۀ چپ دره رفته، آن‌گاه‌ به موازات یکی از شعب رودخانۀ درکه حرکت را به سمت بالا ادامه دهیم، و با عبور از زیر یک قلۀ صخره‌ای فرعی (سیاه‌سنگ) به خط‎الرأس پلنگ‌چال برسیم و از آنجا راه را با افزایش نسبی ارتفاع به سمت قلۀ پلنگ‌چال و سپس گردنۀ اشترگردن ادامه دهیم. 
در بخش پایانی خط‎الرأس پلنگ‎چال تا رسیدن به قله در چند قسمت لایه‎هایی صخره‎ای و تیغه‎ای وجود دارد که در زمستانها عبور از آن بدون مهارت و حمایت مشکل‎آفرین خواهد بود.

سیما صفری