اسماعیل، امام زاده

اسماعیل، امامزاده \ emām-zāde esmāʾīl\ ، امامزاده‌ای در محلۀ زرگنده واقع در منطقۀ 3 شهرداری تهران. بقعۀ این امامزاده در خیابان شریعتی، روبه‌روی خیابان دولت، کوچۀ امامزاده در انتهای بوستان زرگنده واقع شده است (طباطبایی، 13؛ «بقاع ... »، بش‍ ‌). 
امامزاده اسماعیل از نوادگان امام زین‌العابدین (ع) بوده، و وفات ایشان در شجره‌نامه‌ای که روی تابلویی بزرگ در داخل حرم نصب شده، 850 ق/ 1446 م آمده است (طباطبایی، 12). بنای بقعۀ امامزاده اسماعیل با مساحت 250 مـ2 به‌صورت چهارضلعی و ازارۀ دیوارهای داخل حرم از سنگ، و نیمۀ بالای آن از گچ است. ضریح فلزی این امامزاده نیز در مرکز حرم با اشعار و کتیبه‌های قرآنی تزیین شده است (سروقدی، 21؛ «بقاع»، بش‍ ‌). این بقعه دو ایوان و 18 ستون دارد و کتیبه‌های کاشی‌کاری دیوارهای آن را زینت بخشیده‌اند (طباطبایی، همانجا). گنبد کوچک این بنا نیز دارای کاشیهای سبز و لاجوردی و کتیبه‌ای قرآنی است که گرداگرد گنبد را پوشانده است (سروقدی، همانجا). قدمت بنای امامزاده به دورۀ ناصری بازمی‌گردد. گفته می‌شود آخرین بار ضریح این امامزاده به دستور فرح دیبا، همسر محمدرضا شاه، مرمت شده است. نمای بیرونی امامزاده از 1330 ش به بعد، تغییری نکرده، و فقط ترمیم و بازسازی شده، و تزیینات داخلی نیز به همان صورت ابتدایی باقی مانده است. 

امروزه در روز عاشورا، دسته‌های عزاداری از محله‌های مختلف ازجمله قلهک، کوچه‌ده، دولت، یخچال و حسن‌آباد به سمت امامزاده اسماعیل حرکت می‌کنند. آخرین دستۀ عزاداری متعلق به اهالی زرگنده است که به سبب میزبانی، تعزیه نیز اجرا می‌کنند. حیاط امامزاده اسماعیل به‌دلیل بازبودن دو طرف محوطۀ آن و نیز دسترسی به بوستان زرگنده و خیابان شریعتی از جنوب و به محلۀ زرگنده و خیابان خاقانی از شمال، به شکل خیابان درآمده است («امامزاده ... »، بش‍ ‌).

مآخذ

«امامزاده اسماعیل»، کتاب اول (مل‍ ‌)؛ «بقاع متبرکۀ شهرستان تهران»، امامزاده‌ها (مل‍ ‌)؛ سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، تهران، 1384 ش؛ طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران 100، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، تهران، 1387 ش؛ نیز:

Emamzadeha, http:/ / emamzadeh.blogfa.cat-4.aspx (acc. Oct.17, 2009);ketabeavval,www.ketabeavval.ir/ Tehran/ 2305.aspx(acc. Aug. 4, 2008).
حسن موسوی‌زاده