آتش کوه

آتش‌کوه \ ātaš-kūh\ ، کوهی واقع در شمال روستای افجه. این کوه به ارتفاع 713‘ 3 متر در ˚51 و ´40 و ´´30 طول شرقی، و ˚35 و ´44 و ´´30 عرض شمالی در فاصلۀ حدود 15کیلومتری شمال روستای افجه، 8کیلومتری شمال غربی دشت هویج، دو کیلومتری شمال کوه و قلۀ ساکا، و دوکیلومتری سمت غرب قلۀ ریزان جای دارد. 
آتش‌کوه کوهی منفرد و برجسته و بلندتر از کوههای اطراف خود است. در دامنه‌های جنوبی این کوه دره‌ها، تنگه‌ها و چشمه‌های متعدد وجود دارد که آبریز همۀ آنها از شمال به جنوب بوده و بخشی از آب رودخانۀ افجه و تمامی آب رودخانۀ کند و بخشی از آب رودخانۀ ناصرآباد را تأمین می‌کند. مهم‌ترین دره‌ها، چشمه‌ها و آبریزهای یادشده از شرق به غرب این کوه عبارت‌اند از: چشمه و آبشار چرند، درۀ سوستان، آبشار موآب و چشمۀ باغ دنبال در شمال افجه، دره‌های تخت شاهک، کماچغولین، سیاه گاهره، اسبی گردن، پَسْدِز، درۀ کفترلو یا کفترخوان، چشمۀ جومه‌شوران (چشمۀ لباس‌شوران) و درۀ لویک، درۀ باغ دوبرارون، چشمۀ دوآب، درۀ بارنج‌رو و درۀ هشنه و چشمۀ فیتزار در شمال و شمال غربی روستای کندبالا. آبریز دره‌ها و تنگه‌ها و چشمه‌های سمت شمال آتش‌کوه به یکی از شاخابه‌های رودخانۀ لار می‌ریزد. این بخش از کوه نسبت به سمت جنوب آن که بیشتر صخره‌ای است، دارای شیب ملایم و مراتع و چراگاههای بسیار سرسبز و انبوه با انواع گونه‌های گیاهی صنعتی، دارویی، خوراکی و علوفه‌ای است. دامنه‌های شمالی آتش‌کوه مانند دامنه‌های شمالی کوههای ریزان و سیاه‌ریز جزو مناطق حفاظت‌شدۀ دشت لار به ‌شمار می‌رود و انواع گونه‌های جانوری البرز مرکزی مانند قوچ، کل، خرس، روباه، گرگ و گراز در آنجا زندگی می‌کنند، اما جمعیت زیادی ندارند.
مردم روستاهای منطقه در خصوص وجه تسمیۀ نام آتش‌کوه روایات مختلفی نقل می‌کنند که در همۀ آنها اشاره به ارتباط آتش و این کوه وجود دارد. به سبب بلندی این کوه نسبت به کوههای اطراف و اشراف آن بر محدودۀ وسیعی از لواسان و رودبار قصران، درگذشته در مواقع ناامنی و آشوب، نگهبانانی بر بالای این کوه مستقر می‌شدند و برای انتقال پیام و خبررسانی در شب بر روی آن آتش روشن می‌کردند و در روز با روشن کردن آتش خفه (آتشی که به جای شعله بیشتر دود از آن بالا می‌رود) و برپا کردن دود، پیام خود را به دیگران می‌رساندند، بنابراین به این کوه آتش‌کوه گفته‌اند. 
بهترین راه صعود به آتش‌کوه از طریق روستای افجه میسر است؛ اما از طریق روستای کند بالا نیز می‌توان به این قله صعود کرد. بر بالای قله ویرانه‌هایی از یک بنای باستانی وجود دارد که تشخیص کاربری آن نیاز به بررسیهای باستان‌شناختی دارد. 
از جاذبه‌ها و نقاط دیدنی در طول مسیر می‌توان به آسیاب بن‌رود و کاروان‌سرای قدیمی گرچال و دشت گرچال و آبشار چرند اشاره کرد. از سمت شرق قلۀ آتش‌کوه، قلۀ دماوند و سد لار، و از سمت جنوب، قلۀ ساکا، دریاچۀ سد لتیان و روستای افجه و شهر لواسان دیده می‌شود. این کوه در زمستان بهمن‌گیر و پربرف است و از لحاظ صعودهای زمستانی برای کوهنوردان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

سیما صفری ـ ناصر پازوکی طرودی