آب و آتش، بوستان

آب و آتش، بوستان \ būstān-e āb-o ātaš\ ، یا بوستان حضرت ابراهیم (ع)، بوستانی در شمال مجموعۀ تفریحی اراضی عباس‌آباد. این بوستان با مساحت حدود 000‘42 مـ2 در منطقۀ 3 شهرداری تهران، پس از تقاطع بزرگراه حقانی و آفریقا (چهارراه جهان کودک)، نبش خیابان دیدار جنوبی واقع شده است («شهرداری ... »، بش‍‌ ). 

دسترسی به این بوستان از سمت شمال از بزرگراه حقانی، از سمت غرب از طریق دو کوچۀ کمان و ژوبین، و از سمت جنوب از بوستان بنادر امکان‌پذیر است. همچنین این بوستان از سمت شرق به بزرگراه مدرس و بوستان جنگلی طالقانی محدود می‌شود. 
ساخت بوستان آب و آتش براساس طرح جامع اراضی عباس‌آباد که در 2/ 5/ 1384 ش به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسید، آغاز شد که بخشی از آن در 1388 ش، و بخشی دیگر در 1389 ش به بهره‌برداری رسید (همانجا). عرصۀ بوستان آب و آتش به دو بخش جنبش و هیاهو، و سکون و آرامش تقسیم گردیده است؛ چنان‌که بازدیدکننده بتواند در سکون و آرامش نظاره‌گر جنبش و هیاهوی زندگی باشد. از آنجاکه عملکرد فضایی بوستان، برپایۀ تحرک و عبور و مرور برنامه‌ریزی شده است و حرکت گردشگر نباید در این امتداد، حتى توسط آبنمای مرکزی قطع گردد، انبار آب به زیر زمین منتقل گردیده است و بازدیدکنندگان می‌توانند به راحتی از میان فواره‌ها به مسیر خود ادامه دهند. 
از شاخصه‌های این بوستان جایگاه آب‌بازی کودکان زیر 7 سال است. همچنین در محوطه‌ای از بوستان بر روی سطح زمین سرامیکهای رنگارنگی به کار رفته است که از زیر آنها آب فوران می‌کند و شور و هیجان بسیاری برای کودکان به وجود می‌آورد. عرصۀ پرتاب آب با 240 نازل کنترل‌شونده به همراه 240 نقطۀ پخش نور از دیگر امکانات این بوستان به شمار می‌رود. در محوطۀ دیگری از این بوستان 4 برج (معروف به برج آتش) با مصالحی از سنگ، خاک و آجر به ارتفاع 10 متر ساخته شده است. از این برجها زبانه‌های آتش از یک متر تا 10 متر بالا می‌روند. آتشی که از این برجها بیرون می‌آید، هیجان بسیاری را برای بینندگان ایجاد می‌کند و این مراسم شبها برگزار می‌شود. کوشش شده است برجهای آتش بیشترین فاصله را با بافت مسکونی ضلع غربی بوستان داشته باشند و در خط‌الرأس یال مشرف به بزرگراه مدرس قرار گیرند. محوطۀ این برجها با فواره‌ها و آب‌نماهایی متنوع تلفیق شده است و آب جاری را که بالا می‌رود تا ارتفاع 10 متر به شکل موزون به هوا پرتاب می‌کند. 
یکی دیگر از شاخصه‌های این بوستان، ستونهای منقوش به مفاهیم اسلامی و حماسی است. بوستان آب و آتش دارای آمفی‌تئاتر رو باز 700متری است با سقف چادری که گنجایش 370 تن را دارد. 5 پرده داستان حضرت ابراهیم (ع) شامل بت‌شکنی، گلستان شدن آتش، نزول فرشته‌های وحی، ذبح حضرت اسماعیل (ع)، و مراسم حج دور تا دور بوستان قرار دارد و بعضی شبها نقّالی در مقابل آمفی‌تئاتر می‌ایستد و به پرده‌خوانی مشغول می‌شود. این پرده در واقع نقش برجسته‌ای فولادی است که بر روی دیوار ساخته شده است و حدود 35 تن وزن دارد. طول آن 140 متر، و ارتفاع بلندترین نقطۀ آن 5/ 6 متر است. روی این نقش برجسته با فرفورژه و پتینه کار شده است. این نوع پرده برای نخستین‌بار در ایران طراحی، و ساخته شده است. طرح آن از امیر صباحی موسوی و سازندۀ آن مرتضى باقری است که آن را در 1388 ش در مدت 6 ماه طراحی کرده، و ساخته‌اند. 
سکوی نماز با وسعت 120 مـ2، و ایستگاه دوچرخه و کالسکه (که با اسبچه‌های کوچک خزری و اسبهای اصیل ایرانی و ترکمن و عرب کشیده می‌شوند)، در ضلع جنوب شرقی بوستان واقع شده است. در این مانژ اسب‌سواری نیز آموزش داده می‌شود. رستوران از دیگر امکانات بوستان آب و آتش است (تحقیقات ... ؛ ابوالحسنی، 31، 33). 
با توجه به موقعیت مکانی محدودۀ گردشگری اراضی عباس‌آباد و وجود نهرها و قناتهای نزدیک به آن، با استحصال و تصفیه در طی چند مرحله، مصارف عمومی آبیاری و آب خام آن تأمین گردیده است. این بوستان با مدیریت شرکت نوسازی اراضی عباس‌آباد که زیر نظر شهرداری تهران ساخته شده است، اداره می‌شود (همانجا). 

مآخذ

ابوالحسنی، معصومه، «آب، تفریح، آتش»، سرزمین من، تهران، 1389 ش، شم‍ 51؛ تحقیقات میدانی مؤلف؛ «شهرداری تهران»، شرکت نوسازی عباس‌آباد، واحد روابط عمومی. 

شیوا جعفری