استوانه

استوانه \ ostovāne\ ، در هندسه، سطحی که با حرکت پیوستۀ خطی مستقیم (مولد) به موازات خود، یا خط یا راستایی ثابت (محور)، ترسیم می‌شود. بنا به تعریف، مسیر حرکت، که مولد همیشه بر روی آن می‌لغزد، منحنی‌ای به نام منحنی‌ هادی است که می‌تواند بسته یا باز باشد. اگر منحنی هادی بسته باشد، یک استوانۀ بستۀ پیوسته تشکیل خواهد شد که می‌تواند با توجه به شکل منحنی هادی، استوانه‌هایی به اَشکال مستدیر (دایره‌ای)، بیضوی، مثلثی، و چندضلعی (منشور) تشکیل دهد. در استوانۀ مستدیر قائم، منحنی‌ هادی، دایره است. محور این استوانه خطی است که از مرکز دایره می‌گذرد و عمود بر صفحۀ آن است. در استوانۀ مستدیر مایل، زاویه‌ای که محور استوانه با کف آن می‌سازد، قائم نیست. 
منحنیِ هادیِ استوانه الزاماً دایره نیست. صفحاتی که به موازات صفحۀ منحنیِ هادی، استوانه را قطع می‌کنند، مقطعهایی به وجود می‌آورند که شکل همان منحنی هادی را دارند. اگر منحنیِ هادی بیضی باشد، مقطع نیز بیضی است. 
مولد استوانه معمولاً خطی بی‌نهایت طویل فرض می‌شود. بنابراین، استوانه‌ای که بدین‌سان پدید می‌آید، از هر دو سو نامحدود است. هرگاه استوانه را دو صفحۀ موازی قطع کنند، استوانه‌ای محدود پدید می‌آید. کف این استوانه قاعده، و طولی از مولد که بین این دو صفحه قرار می‌گیرد، اِلِمان نام دارد. حجم این استوانه با ضرب سطح قاعده در ارتفاعِ قائم میان دو سطح موازی به دست می‌آید و سطح جانبی آن نیز با ضرب طول یا محیط منحنی هادی در المان محاسبه می‌شود. 

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2008; ME, 2005.
بخش علوم پایه و مهندسی