اسپوث ای مینا

اِسپوث ای مینا \ espos i minā\ ، فـرانـثـیسکو (1781-1836م/ 1195-1252ق)، فرمانده نظامی و سیاست‌مدار لیبرال اسپانیایی. او فرمانده برجستۀ چریکها در جنگ شبه‌جزیره یا جنگ استقلال اسپانیا (1808-1814م) بر ضد فرانسه بود که سپس هوادار لیبرالیسم شد و در چندین قیام و نیز نخستین جنگ کارلوسیان (1833-1839م) نقش داشت. 
اسپوث ای مینا که در آغاز، کشاورز بود، در 1808م به صف مبارزه با متجاوزان فرانسوی پیوست. او سازمان‌دهنده و طراح نظامی ماهری بود و در 1810م فرماندهی چریکها را در استان شمالی ناوار (ناوارّا) به دست گرفت. اسپوث ای مینا در 1813م ژنرال شد و تا 1814م زیر فرمان دوکِ وِلینگتِن، فرمانده بریتانیایی که در اسپانیا با ارتش ناپلئون می‌جنگید، به پیروزیهایی دست یافت. 
اسپوث ای مینا که هوادار لیبرالیسم بود، پس از بازگشت فِرناندویِ (فردیناندِ) هفتم، شاه مستبد اسپانیا به قدرت، در پامپلونا دست به کودتایی ناموفق زد و در پی آن به فرانسه گریخت. او پس از انقلاب پیروزمند 1820م بر ضد فرناندو، به اسپانیا بازگشت و در 1823م در کاتالونیا رهبری ارتش آزادی‌بخش را در برابر فرانسویان که برای بازگرداندن فرناندو مداخله کرده بودند، برعهده گرفت، ولی شکست خورد و به انگلستان گریخت. پس از مرگ فرناندو در 1832م، نخستین جنگ کارلوسیان میان سنت‌گرایان هوادار دُن کارلوس، برادر فرناندو، و لیبرالهای طرف‌دار ملکه ماریا کریستینا، نایب‌السلطنۀ ایسابِل دوم، درگرفت. در این جنگ، اسپوث ای مینا در رأس سپاهی در کاتالونیا به نبرد با کارلوسیان پرداخت که در آن، خشونت بسیاری نشان داد و به پیروزی کامل نیز دست نیافت. 

مآخذ

EB, 2008; GLE ; ME, 2005 (under «Spain, VII. F. 2»); MEL.
بخش تاریخ