اریو

اِریو [eriyo]، اِدوار (1872-1957م/ 1251-1336ش)، ادیب و سیاستمدار فرانسوی و رهبر حزب رادیکال که در 9 کابینۀ مختلف عضو بود. اریو که مورخی برجسته بود، از همان آغاز به عنوان پژوهشگر ادبی شهرت یافت. نخستین آثار او عبارت‌اند از پژوهشی در مکتب یهودی اسکندریه با عنوان «فیلون یهودی» (1898م) که به سبب نگارش آن با درجۀ ممتاز فارغ‌التحصیل شد؛ «بانو رِکامیه و دوستانش» (1904م)؛ و «خلاصۀ تاریخ ادبیات فرانسوی» (1905م).

اریـو در 1905م ‌شهـردار لیون ‌شـد و تا پایان ‌عمـر، جز مدت‌ کوتاهی در خلال جنگ جهانی دوم، این سمت را حفظ کرد. در 1912م به عضویت سنای فرانسه، و در 1919م به عضویت مجلس نمایندگان این کشور برگزیده شد. در دسامبر 1916 وزیر خدمات عمومی شد.
در 1924م اریو به تأسیس «ائتلافِ چپها» که مرکب از رادیکالهای جناح چپ و سوسیالیستها بود، کمک کرد. او از ژوئن 1924 تا آوریل 1925، در مقام نخست وزیر به عنوان وزیر امور خارجۀ کابینۀ خویش به منظور دستیابی به توافقهای جدید برای پرداخت غرامتهای معوق مذاکراتی کرد، روابط فرانسه را با بریتانیا تحکیم بخشید و بر شناسایی اتحاد جماهیر شوروی تأکید داشت. پس از سقوط دولتش، با سمت وزیر آموزش و پرورش و هنر به کابینۀ رِمُن پوانکاره وارد شد. بار دیگر در 1932م به نخست وزیری رسید و سپس وزیر مشاور در 4 کابینۀ پیاپی شد. در 1936م به ریاست مجلس نمایندگان برگزیده شد و تا 1940م، اوایل جنگ جهانی دوم ــ که فرانسه تسلیم آلمـان گـردید ــ در مقـام رئیس مجلس بـاقـی مـاند. در 1942م آلمانیها او را به سبب مخالفتهایش با حکومت ویشی، طرفدار دولتهای محور، در خانه‌اش تحت نظر گرفتند و نازیها او را همراه فیلیپ پِتَن و چند تن دیگر به آلمان بردند.
اریو پس از جنگ به ریاست مجلس ملی جدید انتخاب شد و تا زمان کناره‌گیری‌اش در 1954م در این سمت باقی بود. هرچند در اوایل دهۀ 1950م در اجلاسهای شورای اروپا شرکت می‌کرد، به سبب بیمی که از تسلیح مجدد آلمان غربی داشت، با تشکیل جامعۀ دفاعی اروپا مخالف بود.
این سیاستمدار ادیب در 1946م به عضویت فرهنگستان فرانسه انتخاب شد و هیچ‌گاه از فعالیتهای ادبی دست برنداشت. در میان آثار متعدد او می‌توان به «زندگی بتهوون» (1929م)، «روسیۀ نوین» (1922م)، «برداشتهایی از آمریکا» (1923م)، «ایالات متحدۀ اروپا» (1930م) و خاطراتش با عنوان «روزگار گذشته» (2 ج، 1948-1952م) اشاره کرد.
«ادوار اریو، نویسنده و دولتمرد» (1932م)، نوشتۀ پیِر گروکلود و «زندگی سیاسی ادوار اریو» (1962م) به قلم میشل سولیه، در شرح حال او نوشته شده است.    (108)