آریستومنس

آریسْتومِنِس [ārīstomenes]، قهرمان کهن مردم مِسِنیا در قیامی بر ضد اسپارتیهایی که در سدۀ 8ق‌م آنان را به بردگی کشیده بودند. هرچند ممکن است آریستومنس شخصیتی تاریخی بوده باشد، اما کارهایش سخت با افسانه درآمیخته است. به روایت مشهور، او رهبر قیامی است که به جنگ دوم مسنیایی معروف است (ح 650ق‌م). پس از پیروزیهای فراوان آریستومنس، آریستوکراتس، شاه آرکادیا در نبرد«خندق بزرگ»به او خیانت کرد؛ آریستومنس حدود 11 سال در دژ اِیرا واقع در مسنیا محاصره‌شد و هنگامی که سرانجام دژ به دست اسپارتیان افتاد، به جزیرۀ رودِس گریخت. 
این روایت را می‌توان در تاریخ کالّیسْتِنِس، مورخ یونانی سدۀ4ق‌م یافت. ریانُس ــ شاعر کرِتی سدۀ 3ق‌م ــ حماسه‌ای در 6 کتاب سرود و ذکر آریستومنس را در ماجراهای قیامی مربوط به 490ق‌م آورد. 
 در سدۀ 2ق‌م، مورُن، مورخ پرینه‌ای او را با تسخیر مسنیا به‌وسیلۀ اسپارت در سدۀ 8ق‌م مربوط دانست. پاوسانیاس، جغرافی‌دان یونانی سدۀ 2م براساس همۀ این روایات و مآخذ دیگر، مفصل‌ترین روایت موجود را تألیف کرد.     (100)