آرگئاد

آرْگِئاد [ārgeʾād]، خاندان سلطنتی مقدونیۀ باستان که به هنگام فرمانروایی آنان (ح 700- ح 311ق‌م) پادشاهی مقدونیه تأسیس شد و به تدریج موقعیتی بسیار مهم در سراسر یونان به دست آورد. از حدود سال 700ق‌م به بعد، پِردیکاس اول، مؤسس این سلسله مردمی را که به خود مقدونی می‌گفتند، از سرزمین اصلی‌شان به طرف شرق سوق داد، و آیْگای (اِدِسا) را به پایتختی برگزید. در زمان حکومت آمونْتاس اول (سدۀ 6 ق‌م) مقدونیه به طرف مشرق گسترش یافت و بر قبایل تراکیاییِ مجاور مسلط شد. جانشین آمونتاس، اسکندر اول (حک‍ پیش از 492- ح 450ق‌م) قلمرو خود را باز هم به سوی شرق گسترش داد. لقب «یونان دوست» او نشانۀ تلاشهایش در جلب حمایت یونانیان است.
پردیکاس دوم (حک‍‌ ح 450- ح 413ق‌م) پسر اسکندر به‌رغم ضدیت برادرانش، به جانشینی پدر دست یافت و شهرهای یونانی خالْکیدیکه را در قالب یک فدراسیون متحد ساخت و مرکز آن را شهر اُلونْتوس قرار داد.
آرخِلائوس (حک‍ ح 413- 399ق‌م) پسر پردیکاس سیاستی سخت متمایل به یونان در پیش گرفت و هنرمندان یونانی را به پایتخت جدیدش، پِلا آورد. قتل وی در399 ق‌م، 7 سال آدم‌کشی و هرج و مرج به دنبال داشت.
سرانجام یکی از نوادگان اسکندر اول، آمونتاس سوم در 393 یا 392ق‌م به سلطنت رسید و توانست وحدت مقدونیه را تأمین کند. پس از مرگ آمونتاس (370 یا 369ق‌م) فرزندان او، اسکندر دوم و پردیکاس سوم مدت کوتاهی حکومت کردند.
در 359 ق‌م فیلیپ دوم، فرزند سوم آمونتاس در مقام نایب‌السلطنۀ وارث خردسال پردیکاس زمام امور را به دست گرفت. او با بازگرداندن نظم، خود سلطنت را تصاحب کرد و توانست مقدونیه را بر تمامی یونان مسلط کند. فرزند فیلیپ، اسکندر سوم، معروف به کبیر امپراتوری هخامنشی را برانداخت و سپاهیان خود را تا نیل و سند پیش برد. بعد از مرگ اسکندر در بابِل، سردارانش امپراتوری را بین خود تقسیم کردند و با آنکه بـرادر نـاتـنـی و فـرزند اسکندر ــ فیلیپ سـوم و اسکندر چهارم ــ تا حدود سال 311 ق‌م سلطنت کردند، اما قدرت واقعی به دست همان سرداران بود.    (203)