ارگلی

اِرِگْلی [ereglī]، نام چند شهر در نواحی مختلف ترکیه که امروزه عمده‌ترین آنها عبارت‌اند از:
1. بندری در ساحل دریای سیاه، واقع در استان زُنْگولْداق، در شمال ترکیه. این شهر در حدود سال 560ق‌م با نام هِـراکْلِیا پونْتیکا، به دست کوچ‌نشینان مِگارایی برپا شد که پس از چندی، ماریانْدونیاییهای بومی را به زیر سلطۀ خود درآوردند و بر بخش اعظم ساحل تسلط یافتند. این شهر در 74ق‌م در کنار مهرداد ششم، پادشاه پُنتُس برضد رومیان وارد جنگ شد، اما رومیان شهر را تسخیر کردند و آن را به آتش کشیدند. هرچند رومیان هراکلیا پونتیکا را از نو ساختند، اما این شهر هرگز رونق گذشتۀ خود را بازنیافت.
ارگلی در حدود سال 1360م به دست ترکان افتاد و به صورت مرکز تجاری بازرگانان جِنوایی که شمار بسیاری از آنها در آن ساکن شده بودند، درآمد. ویرانه‌های دژی که بر فراز ارتفاعات مشرف به شهر قرار دارد، از بقایای آن دوره است. در نزدیکی ارگلی غارهایی وجود دارند که گزِنُفُن از آنها یاد کرده است. بنابر افسانه‌ها، هرکول از درون یکی از این غارها به هادِس (جهان زیرین) رفت تا کِرْبِروس، سگ نگهبان سه‌سر و هولناک دنیای فرودین را دستگیر کند.
حوضۀ ارگلی در غنی‌ترین ناحیۀ استخراج زغال سنگ ترکیه قرار دارد. بخشی از زغال‌سنگ مرغوب را از طریق بندر این شهر صادر می‌کنند.
از 1965م که نخستین مرحله از ساخت مجتمع عظیم آهن و فولاد ارگلی به انجام رسید، این شهر به صورت یکی از کانونهای صنایع سنگین درآمده است. انتظار می‌رود که این صنایع بتوانند ضمن تأمین نیاز داخلی به انواع ورقهای آهنی و حلبی و تسمه‌های فولادی، بخشی از تولیدات خود را نیز به خارج صادر کنند. ارگلی از طریق جاده با شهر زُنگولداق، و از طریق خطوط کشتی‌رانی با استانبول مرتبط است. 
جمع‍ ‌(‌برآورد 2004م): 400، 87 تن.

2. شهری در استان قونیه، واقع در بخش جنوبی مرکز ترکیه که در کوهپایه‌های مرکزی رشته کوه توروس، در کنار مسیر شمالی منتهی به گذرگاه مهم گولَک بُغاز (کیلیکیایْ پولای) قرار دارد. این شهر که در زمان امپراتوری بیزانس، هِـراکْلِیا کوبیسْتْرا نام داشت، به منزلۀ دژی مرزی در برابر سپاهیان مهاجم به شمار می‌رفت. ارگلی یک بار در 806م/ 190ق، و بار دیگر در 832م به دست اعراب افتاد. در پایان سدۀ 11م ترکان سلجوقی آن را تسخیر کردند و پس از سقوط ایشان در سدۀ 13م، به تصرف مغولان درآمد و پس از مغولان، تا زمان پیوستن آن به امپراتوری عثمانی در حدود 1466م، در دست سلسلۀ ترکمن قره‌مانیان بود.
مسجد جامع (اولو جامی) و نیز کاروان‌سرایی که گفته می‌شود به دست سینان، معمار دربار سدۀ 16م طراحی شده‌اند، هنوز پابرجا هستند. در حدود 16 کیلومتری جنوب ارگلی، در نزدیکی ایوْریز، نقش برجستۀ سنگی مشهوری از دوران حِتیها (هیتیها) وجود دارد.
ارگلی امروزی در کنار راه آهن قونیه ـ آدانا قرار دارد و از طریق راه زمینی به این دو شهر متصل می‌گردد؛ همچنین با بهره‌گیری از پنبۀ تولیدی در دشت آدانا، مرکز پارچه‌بافی است. 
جمع‍ ‌(برآورد 2004م): 600،91 تن.    (105)