آرگذاس

آرْگِذاس [ārgezās]، آلْثیذِس (1879-1946م/ 1258-1325ش)، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، جامعه‌شناس، مورخ و سیاستمدار بُلیویایی که پژوهشهای جامعه‌شناختی و تاریخی، و داستانهای واقع‌گرایانۀ او جزو نخستین پژوهشهایی است که در آنها به مسائل اجتماعی و اقتصادی بومیان آمریکای جنوبی توجه شده است. 

 آرگذاس در پاریس به تحصیل جامعه‌شناسی پرداخت و نقش فعالی در حکومت بُلیوی برعهده گرفت. او نمایندگی این کشور را در لندن، پاریس، کلمبیا و ونزوئلا برعهده داشت و یکی از رهبران حزب لیبرال بلیوی بود که به عنوان نمایندۀ مجلس ملی و سناتور خدمت کرد و در 1940م به وزارت کشاورزی رسید. 
آرگذاس ضمن اشتغال به کارهای دولتی، در نوشته‌های خود، وضع نابسامان سرخ‌پوستان را شرح داد و هوادارانه، آداب و رسوم و عادات آنان را به تصویر کشید و با استدلال نشان داد که چگونه نیروهای اجتماعی و اقتصادی سبب استثمار و اضمحلال ایشان شده است. آرگذاس با توجه به پژوهشهای جامعه‌شناختی‌اش، همچون «پوئِبلوی محتضر» (1909م) و «تاریخ عمومی بلیوی» (1922م)، بیشتر به سبب داستانهایش دربارۀ سرخ‌پوستان، به ویژه «نژاد برُنز» (1919م) شهرت دارد. این کتاب حماسه‌ای توصیفی دربارۀ کوچ گروهی از سرخ‌پوستان بلیوی است که به قلع و قمع آنان به دست سفیدپوستان می‌انجامد. موشکافی آرگذاس در مسائل سرخ‌پوستی طلیعۀ شیوۀ رمان‌نویسی دربارۀ سرخ‌پوستان در دهه‌های 1930 و 1940م آمریکای لاتین بود.     (112)